Falih Rıfkı Atay kimdir?

Sakarya’ya bağlı Kaynarca ilçesinin Büyükkaynarca köyünden İstanbul’a yerleşmiş olan bir ailenin çocuğu olan Falih Rıfkı Atay 1894 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası Hoca Hilmi Efendi, annesi ise Huriye Cemil Hanım’dır.

Falih Rıfkı Atay, ortaokulu Mekteb-i Tahsil Mektebi’nde lise öğrenimini ise Mercan İdadisi’ nde tamamlamıştır. Lisede okurken, edebiyat öğretmeni olan Celal Sahir Bey (Erozan) ile kendisinden bir ileri sınıfta olan Orhan Seyfi (Orhon),Falih Rıfkı Atay’ın edebiyat zevkinin gelişmesine yardımcı olmuştur. II. Meşrutiyet’in ilanı edildiği tarih olan1908 yılında girdiği Darülfünun Edebiyat Fakültesi’ni 1912 yılında bitirmiştir.

ilk yazıları, 1911 yılında Servet-i Fünun dergisinin genç yazarlara ayrılan ek sayfalarında yayımlanmıştır. Tecelli (1911) dergisi ile Süleyman Bahri’nin yönettiği Kadın (1912) dergisinde Cenap Şahabettin ile Ahmet Haşim’in eserlerini hatırlatan şiirleri çıkmıştır. 1912 yılından itibaren Tanin gazetesinde düz yazılar yazmıştır.
Memuriyet hayatına 1913 yılında başlayan Falih Rıfkı Atay, Sadaret ve Dahiliye Nazırlığı kalemlerinde çalışmıştır.
I. Dünya Savaşı’nda yedek subay olarak Suriye’ye giden yazar, Cemal Paşa’nın özel kâtipliğini yapmıştır. Suriye ve Filistin’deki savaş anılarını Ateş ve Güneş (1918) ismini vermiş olduğu kitabında toplamıştır. Cemal Paşa’ nın Bahriye Nazırı olması üzerine 1917 yılında Kalemi Mahsusa müdür yardımcılığına getirilmiştir. 1918 yılında Ali Naci (Karacan), Necmettin Sadık (Sadak) ve Kazım Şinasi (Dersan) ile birlikte Akşam Gazetesi’ni kuran Falih Rıfkı, gazetede, Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yazılar yazmıştır. Damat Ferit Paşa hükümeti tarafından vatanseverleri yargılamak amacı için kurulan halk arasında Kürt Nemrut Mustafa Divanı diye anılan mahkemede Kurtuluş Savaşı’ nı destekleyen yazılarından dolayı idamla yargılanmıştır. İkinci İnönü Muharebesi’nin kazanılması üzerine Divan-ı Harp tutumunu değiştirince idamdan kurtuldu.

Yazar, Kurtuluş Savaşı’ nı destekleyen yazılarını Tanin ve Hakimiyet-i Milliye gazetelerinde yazmaya devam etmiştir. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Tetkik-i Mezalim Heyeti ‘nde görevlendirilen Falih Rıfkı Atay, Halide Edip, Yakup Kadri, Mehmet Asım ile birlikte Yunan ordusunun yakıp yıktığı yerleri saptamak üzere tüm Batı Anadolu’yu dolaşmıştır.

1923 yılında milletvekili olarak TBMM’ye giren yazar aralıksız 27 yıl boyunca milletvekilliği yapmıştır. 1923-1934 yılları arasında Bolu , 1935-1950 yılları arasında Ankara milletvekili olarak mecliste yer almıştır. Yazar, Hakimiyet-i Milliye, Ulus, Milliyet gazetelerinde başyazarlık yapmaya devam etmiştir. Köşe yazılarında Atatürk devrimlerini ve batılılaşmayı savunan Falih Rıfkı, Yeni Türk Alfabesinin hazırlanması ve uygulanması sırasında Dil Encümeninde görev almıştır. Ulus gazetesinin başyazarlığını yaparken, Ankara şehir planı jürisinde üyelik ve İmar Komisyonunda başkanlık yapmıştır.

İzmir’in kurtuluşundan sonra Mustafa kemal Atatürk ile tanışan yazar, onun dostluğunu kazanmıştır. Bu döneme ilişkin anılarını “Atatürk’ün Bana Anlattıkları” (1955), “Çankaya” (1961) ve “Atatürk Ne İdi? “ (1968) adlı kitaplarda toplamıştır. Yazarın Mustafa Kemal Atatürk’ün çok yakınında bulunması ve birçok önemli olaylara tanıklık etmesi eserlerine ayrı bir önem kazandırmıştır.

1950 yılında Demokrat Parti’nin iktidara geçmesinden sonra 1952 yılında Dünya gazetesini kurarak muhalefete geçmiştir. Vefatına kadar bu gazeteyi çıkarmaya devam etmiştir.. 20 Mart 1971 tarihinde kalp krizi sonucu İstanbul’da ölmüştür.
Eserleri:
Anı
1. Ateş ve Güneş (Suriye ve Filistin savaş anılan, 1918),
2. Zeytindağı (1932),
3. Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri (1955),
4. Mustafa Kemal’in Ağzından Vahdettin (1955),
5. Çankaya (1961),
6. Batış Yılları (1963),
7. Kurtuluş (1966))
8. Atatürk Ne İdi? (1968)
9. Bayrak (1970)
Gezi
1. Faşist Roma, Kemalist Tiran,
2. Kaybolmuş Makedonya (1930),
3. Deniz Aşırı (1931),
4. Yeni Rusya (1931),
5. Moskova-Roma (1932),
6. Bizim Akdeniz (1934),
7. Taymis Kıyıları (1934),
8. Tuna Kıyıları (1938),
9. Hind (1944),
10. Yolcu Defteri , (1946),
11. Gezerek Gördüklerim (1970)
Fıkra
1. Eski Saat (1933),
2. Niçin Kurtulmamak (1953),
3. Çile (1955),
4. İnanç (1965),
5. Pazar Konuşmaları (1966)
İnceleme
1. Atatürkçülük Nedir (1966),
2. Londra Konferansı Mektupları (1933),
3. Türk Kanadı (1941),
4. Kanat Vuruşu (1945)