Fasulye nerede ve nasıl yetişir?

İnsanların tarımla uğraşmaya başladığı Milat öncesi dönemden bugüne en çok tüketilen tarım ürünleri arasında yer alan fasulye, günümüz dünyasında da en çok tüketilen baklagiller arasında yer almaya devam ediyor. Dünyadaki toplam baklagil üretiminin yaklaşık olarak %35’ini tek başında fasulye oluşturmaktadır. Anavatanı Orta Amerika olan bu otsu bitkinin gövdesi tüylü, yaprakları ise yeşildir. Ülkemizde özellikle kuru fasulye çok fazla tüketilmekte ve ülkemiz de dünyanın önde gelen kuru fasulye üreticileri arasında yer almaktadır. 1980 yılı rakamlarına göre ülkemiz yıllık 170 bin ton civarında kuru fasulye üretirken, günümüzde üretim 250 bin tonu bulmuştur. Özellikle İç Anadolu bölgesinde üretilen fasulyenin en çok ekildiği illerimiz ise Konya, Burdur, Erzincan ve Samsun’dur. Ülkemiz dünya kuru fasulye üreticileri arasında hala ilk 10’da yer alırken, dünyanın en büyük üretici ülkeleri Brezilya ve Hindistan olmayı sürdürmektedir.

Avrupalıların Amerika Kıtası’nı köleleştirmek için adeta yarış içine girdiği 16. yüzyılda beraberinde getirdiği bir bitki olan fasulye, ülkemiz coğrafyasına da 17. yüzyıldan itibaren girmiş ve bir daha da çıkmamıştır. Ülkemizde yetiştirilen fasulyeler genel olarak sırık ve bodur olarak iki temel gruba ayrılmaktadır. Ayşekadın, Barbunya ve Şeker gibi türler bilinen sırık fasulyelerden bazılarıdır. Bu türlere sırık denmesinin nedeni, bitkinin 3 metreye kadar uzayabilmesidir. Fasulye ekimi genellikle ilkbaharın ilk dönemlerinden itibaren yapılır. Ayrıca iklimin uygun olduğu bölgelerde yıl içinde ikinci ekim de yapılabilmekte ve genellikle erken sonbahar beklenmektedir. Çimlenme için hava sıcaklığının 18 dereceden düşük, 30 dereceden de fazla olmaması gerekmektedir. Ayrıca gece gündüz sıcaklık farkının yüksek olduğu iklimler çimlenme üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır.

Su tutma oranı nispeten yüksek olan topraklar fasulye ekimi için oldukça uygundur. Toprağın nem oranının düşük olması halinde çimlenmenin gerçekleşmesi için muhakkak etkili bir sulama yapılması ve toprağın nem oranının yükseltilmesi gerekmektedir. Ticari üretimde ekim alanı geniş olduğundan, azami hasat için sıralı ekim yapılmaktadır. Sıralı şekilde ekilen fasulye tohumlarının arası; sırık fasulyeler için 25-30 cm, bodur fasulyeler içinde 15-20 cm arası olmalıdır. Ekim derinliği de gelişim için çok önemlidir ve birçok farklı etkene göre derinlik değişse de genel olarak 3-6 cm derinliğe ekim yapıldığı söylenebilir. Bir ılıman iklim bitkisi olan fasulye, gece gündüz farkının düşük olduğu yerlerde yetişir. Bu nedenle don olaylarının sık görüldüğü bölgeler, ticari ekim için uygun değildir. İlkbaharın ortalarından erken sonbahara kadar yetiştirilmektedir.

Sıcaklık ortalamasının 15-21 derece arasında olması fasulyenin hem hasat oranını arttırmakta  hem de ürünün çok daha kaliteli olmasını sağlamaktadır. Toprak konusunda çok fazla seçici olmayan fasulye, orta ağır topraklardan ıslah edilen kumlu topraklara kadar genel olarak tarım için uygun birçok farklı toprak tipinde yetişmektedir. İlk meyveler görülünceye dek sulama yapılmaması tercih edilse de, kurak bölgelerde erken dönemden itibaren sulama yapılması gerekmektedir. Fasulyenin hasadı ise genellikle elle yapılmaktadır.