Fındık hastalıkları nelerdir?
1- Fındık Bakteriyel Yanıklık Hastalığı
Bakteri, yaralar ve yapraklar üzerindeki gözenek yoluyla bitkiye girer. Kanserli dokularda ve hastalıklı tomurcuklarda canlılığını devam ettirir. Bakteri; bitkiden bitkiye yağmur, rüzgâr ve budama aletleri ile yayılmaktadır. Yapraklar üzerindeki lekeler, yuvarlak ya da düzensiz olarak görülürler. Lekelerin çapları genel olarak 1–2 mm’dir. Hastalıklı dallar dışarıdan kurumuş gibi görünür. Yapraklar bu dallar üzerinde kıvrılarak kurur. Gövdede kanser oluşumu bu hastalığın en önemli evresidir.
Fındık bahçeleri tesis edilecek yerlerde toprak normal derinlikte ve bitki besin maddeleri bakımından mutlaka zengin olmalıdır. Taban suyu yüksek ve su tutan topraklarda bahçe tesis edilmemelidir. Gübreleme ve toprak işlemesi zamanında yapılmalıdır. Bahçe tesis edilirken sağlıklı fidanlar seçilmelidir. Hastalıklı dallar kesilip imha edilmelidir. Hastalıklı bahçelerde budama, yaz ve kış aylarında yapılmalıdır. Budama artıkları bahçeden uzaklaştırılıp imha edilmelidir. Birinci ilaçlama hasattan sonra sonbahar yağışları başlamadan önce ağustos ayı sonu ya da eylül başında, ikinci ilaçlama sonbahar sonlarında yaprakların %75’inin döküldüğü bir devrede, üçüncü ilaçlama ise ilkbaharda yaprak tomurcukları patlamaya başladığı zaman yapılır.
2- Fındıkta Külleme Hastalığı
Fındık yapraklarının genel olarak alt yüzeyinde gelişme döneminin ortasından sonuna doğru olan dönemde fungusun beyaz renkli kolonileri görülür. Başlangıçta küçük ve tozlu beyaz olan koloniler yaprağın tamamını sarar. Yaprak yeşil rengini ve parlaklığını kaybedip matlaşır. Daha sonra yapraklar kahverengileşmeye, gevrekleşmeye ve kıvrılmaya başlar. Bu şekilde hastalığa yakalanmış olan yapraklar vaktinden önce dökülürler. Hastalık doğrudan ürüne zarar vermediğinden dolayı önemli bir ekonomik kayba sebep olmaz.
Dökülen yapraklar mutlaka yok edilmelidir. Budama iyi bir hava sirkülasyonu ve güneşlenme sağlayacak şekilde yapılmalıdır. Belirtiler görülür görülmez ilaçlamaya başlanır. Yapraklar normal büyüklüğünü aldıktan sonra ilk ilaçlama yapılmalıdır. ve diğer ilaçlamalar Kullanılan preparatın etki süresi dikkate alınarak yapılmalıdır.
3- Fındık Dal Kanseri
Fındıklarda dal kanseri 250 metre ve daha yüksek kesimlerde daha çok görülmekte, yükseklik arttıkça don zararına bağlı olarak hastalık şiddeti artmaktadır. Hastalık fındıkların gövde ve dallarında ve dal veya dalcıkların dip çevresinde oluşmaktadır. Fındıkta daha çok açık kanser şeklindeki yaralar gövde ve dalların kabuklarında iç içe halkalar şeklinde ve ortası çukurlaşmış şekildedir.
Bulaşık dallar budanmalı ve artıkları bahçeden uzaklaştırılmalıdır. Yüksek kesimlerde dona karşı nispeten daha dayanıklı çeşitler yetiştirilmelidir. Hastalığa duyarlı olduğu bilinen çeşitlerin dikiminden kaçınılmalıdır. Erken ilkbaharda ve hasattan sonra sonbaharda budamanın hemen arkasından %1’lik bordo bulamacı ile ilaçlama yapılmalıdır.
4- Armıllarıa Kök Çürüklüğü
Hasta ağaçların kök boğazında sarımsı kahverengi olan ve dibe doğru siyahlaşan şapkalar 5–15 cm. çapındadır. Bu şapkalar miselyumlardan meydana gelen rizomorfların ucundan oluşmaktadır. Rizomorflar kalın, silindir şeklinde, önceleri beyaz, daha sonra koyulaşan miselyum uzantılarıdır. Mantar hem toprakta ve hem de odun dokusunda yaşar. Rutubetli yerlerde daha iyi gelişme imkanı bulur.
Meyve ağaçlarının köklerinde çürüklüğe neden olmasından dolayı ağaçların ölümlerine sebep olur. Ağaçlar derin dikilmemelidir. Sonbaharın ilk yağmurlarından sonra oluşan fungusun şapkaları ve kök parçaları imha edilmelidir. Kuruyan ağaçlar bahçeden kökleri ile birlikte sökülüp imha edilmelidir.
5- Rosellınıa Kök Çürüklüğü
Fungusun hifleri bölmeli olup, bölüm yerlerinin armut şeklinde şişkindir. Misel örtüsü üzerinde zamanla sklerotlar meydana gelir.Hastalık etmeni hastalıklı köklerin yakınında bulunan genç kökler ve kök uçlarını bulaştırır. Kök içinde gelişen hastalık etmeni kabuk kısmına doğru yayılır. Kök çürüklüğüne yakalanmış olan ağaçlarda yaprak sararmaları görülür. Sararma ve solgunlukla birlikte yapraklarda küçülmeler olur. Yapraklar giderek dökülür ve çok az yaprak kalır. Hastalık meyve verimi ve kalitesi de düşer.
Ağır ve su tutan topraklarda bahçe kurulmamalıdır. Toprakta fazla su birikmesine engellemek için bahçenin etrafına drenaj kanalları açılmalıdır. Bahçe sel sularından korunmalıdır. Hastalık yeni başlamışsa hasta kökler kesilerek hasta kısımlar kazındıktan sonra 750 g ardıç katranı+250 g göztaşı karışımı ile kapatılmalıdır.
6- Fındık Mozaik Hastalığı
Genel bir sararma, sarı halkalar ve çizgiler, sarı sarı beneklenme, meşe yaprağı deseni ve geniş damar bantlaşmaları görülür. Verimde büyük bir azalma söz konusudur ancak meyve büyüklüğü ve kalitesinde bir farklılık söz konusu değildir.
Fındık kurdu, dalkıran, fındıkta kahverengi koşnil, fındık kozalak akarı, fındık yeşil kokarcası, fındık tekeböceği, amerikan beyaz kelebeği, fındık filiz güvesi, fındıkta virgül kabuklu biti, fındık galsineği, fındık yaprakdeleni başlıca fındık zararlılarıdır.