Fizibilite nedir?

İngilizce “yapılabilirlik” manasına gelen feasibility kelimesinden dilimize geçen fizibilite, piyasa ekonomilerini ilgilendiren ve firma sahiplerinin yapacağı yatırımların öncesinde genel tablo değerlendirmesi yapması manasına gelen bir kavramdır. Genel olarak yatırımcının yapacağı yatırımla birlikte alacağı riski ve bu risk sonucunda elde edeceği kazancı değerlendirmesi manasına gelen fizibilite, günümüzün şartlarından ziyade geleceğin öngörülmesi ve yatırımın bugün değil yarın ne getireceğinin tahmin edilmesi için yapılan etüt çalışmalarıdır. Küresel ekonomilerde “fırsat” her yerde olduğundan ve her an yeni bir fırsata gebe olduğundan fizibilite aslında yatırımcının fırsat bulmasından ziyade fırsat olarak değerlendirilen yatırımın riske girmeye değer olup olmadığına karar verme sürecidir. Bu karar verme süreci yatırımcının pek çok farklı değişkeni göz önünde bulundurarak yatırımın orta ve uzun vadede getireceği karı belirlemeye çalışmasıdır. Fizibilite yatırımcıya her ne kadar genel bir tablo sunsa da, her zaman risk geçerli olduğundan kişinin içgüdüleri  de oldukça önemlidir.

Yatırımcının yatırım yapacağı işin maliyetinden getirisine her şeyi göz önüne alarak yaptığı tüm çalışmalar birer fizibilite olarak değerlendirilebilir. Önemli tüm konuların değerlendirildiği bu süreç ayrıca önemli olduğu halde fark edilmemiş herhangi bir konu kalıp kalmadığının araştırılmasını da içerir. Yatırımcı bugünün şartlarında yatırımının kazanç getireceğini biliyor dahi olsa gelecekte hangi unsurların önem kazanacağını tahmin ederek, bugün önemsiz gibi gereken konular hakkında da kapsamlı araştırmalar içine girebilir. Gerçek anlamda bir fizibilite çalışması, yatırımcının gelecekte karşılaşabileceği tüm olumlu veya olumsuz şartları öngörerek yaptığı araştırmalarıdır.

Basit gibi görünen lakin muazzam derece zor bir konu olan fizibilite, henüz gerçekleşmemiş bir sürecin tahmin edilmesi ve bu doğrultuda bugün kararlar alınmasını ilgilendirdiğinden çok dikkatli yürütülmesi gereken bir süreçtir. Piyasa şartlarının doğru incelenmesi, modern teknolojilerin yatırım üzerindeki etkisinin saptanması, yatırım merkezinin konumunun doğru belirlenmesi, toplam maliyet hesabının doğru yapılması ve hukuki prosedürün öğrenilmesi fizibilite çalışmalarının temelini oluşturur. Ayrıca tüm bu unsurların tamamı birbiriyle etkileşim halinde olduğundan, tek bir detayın atlanması dahi yatırımın geleceğini etkileyebilecek kadar ciddi bir hata yapılmasına neden olabilir. Bu nedenle sürecin titiz bir çalışma ile yürütülmesi ve tüm ihtimallerin hesaplanması kritik derecede önemlidir.

Fizibilite çalışmaları yapılacak olan yatırımların geleceğini belirlediği gibi farklı amaçlar doğrultusunda da yapılabilir. Mevcut bir işletmenin yenilenmesi veya hizmet alanının genişletilmek istenmesi halinde de fizibilite çalışmaların başvurulabilir. Tüm bu değerlendirmelerin sonucunda yatırımcı şayet ilgili alana yatırım yapmaya, işletmenin yenilenmesinin yarar sağlayacağına veya yeni bir alanda faaliyet göstermeye başlamanın karlı olacağına karar verirse; bu durum “fizibil” olarak isimlendirilir. Fizibil, ilgili fon ve imkanların karlılık açısından yatırım yapmaya değer olduğunu belirtmek için kullanılan bir terimdir.