Füze kalkanı projesi nedir?
Kitle İmha Silahları (KİS) ile mücadele etmenin temel amacı rakipleri Kitle İmha Silahları kullanmaktan ya da kullanma tehdidinden vazgeçirmek, eğer taarruz olursa etkilerini mümkün olduğunca hafifletmektir.
ABD’nin İran, Kuzey Kore ve Rusya’yı hedef alan Füze Kalkanı projesi Amerika’da Ronald Reagan yönetimi tarafından başlatılan ‘Stratejik Savunma Girişimi (Strategic Defence Initiative-SDI)’, bilinen adıyla ‘Yıldız Savaşları (Star Wars)’ projesinin devamı niteliğindedir. Küresel Füze Savunma Kalkanı oluşturma girişimleri, ABD milli projesi olarak 1990’lı yılların sonlarında başlatılmıştır. Projenin asıl amacı; dünyanın her bölgesinde ABD, İngiltere ve İsrail’in çıkarlarına yönelik füze saldırılarının hedefine ulaşmadan tespit ve yok edilmesi için küresel bir füze savunma kalkanı oluşturulması ve geliştirilmesidir. Proje, İran, Kuzey Kore ve Rusya gibi devletlerden kaynaklanabilecek füze tehlikeleriyle baş etmenin yollarını aramaktadır.
Proje kapsamında Alaska’da bulunan üste 40 ve California eyaletinde 4 füzesavar füze bulunuyor. Füze kalkanı sisteminde bunun yanı sıra Amerikan donanmasına mensup gemilere yerleştirilmiş olan 130 füzesavar da bulunmaktadır. Bunların balistik füzeleri havada vurabilen silahlar olduğu belirtilmektedir. Projeye, Havada Konuşlandırılmış Lazerli Savunma, Aegis Balistik Füze Savunma Sistemi, Terminal Yüksek irtifa Alanı Savunması, Patroit Geliştirilmiş İleri kapasite (PAC-3) sistemi, Uzay Konuşlu Yüksek Enfraruj Sistemi, Uzay izleme ve Gözlem Sistemi, Kinetik Enerji Önleyicisi sistemi dahil edilmiştir.
1999 yılında Polonya ve Çek Cumhuriyeti NATO’ya alındıktan sonra Türkiye gibi ABD’nin güdümündeki ülkeler arasında yerlerini aldılar. ABD, 2008 yılında Polonya ve Çek Cumhuriyeti’yle füze kalkanı ve radar istasyonları kurulması konusunda bir takım anlaşmalar imzaladı. Bu anlaşmalara göre Polonya’ya 10 adet füze, Çek Cumhuriyeti’ne radar sistemi kurulması planlandı. Buna karşı Rusya, ABD’nin Polonya ve Çek Cumhuriyeti ile imzaladığı füze kalkanı anlaşmasını yaşama geçirmesi halinde buna “askeri-teknik anlamda” karşılık verecekleri uyarısında bulundu.
Füze kalkanı sistemi beş ana unsurdan oluşmaktadır:
1- Erken ikaz sistemleri (ilk ikazı yapacak),
2- Karada ve denizde konuşlu radarlar (atılan füzenin yer ve rotasını belirleyecek),
3- Uzaya dayalı kızıl ötesi sistemler (hedefi takip edecek),
4- Savaş alanı komuta-kontrol tesisleri (önleme kararını verecek),
5- Önleme araçları (hedefi vuracak füzeler).
Füze kalkanı adı verilen bu sistem, atmosfer dışında füzeden ayrılan vurucu aracın uzayda radar ve enfraruj sistemleri ile hedefi bulması ve fiziki olarak vurması şeklinde çalışmaktadır. Buradaki avlama yöntemi hedef füzenin yarı yolda veya çıkış sınırlarında uçuş sırasında vurulmasıdır. Bu sistemin iyi bir şekilde işlemesinin erken uyan radarlarına bağlı olduğu ve bundan dolayı yeni ve etkin radar üslerinin kurulması için çalışmalar yapılmaktadır. ABD ve İngiltere’nin füze kalkanı projesi kapsamında, Alaska ve California ile İngiltere’deki Fylingdales üssüne yerleştirilmiş olan radarlar, füze kalkanı kapsamında görev yapmaktadır. Grönland’a yerleştirilen radarlar da buna eklendi. 2006 yılında Çek Cumhuriyeti ile yapılan anlaşma gereği Prag yakınlarında bir radar istasyonunun kurulması kararlaştırılmıştı.
Füze kalkanı projesine göre füzeler Polonya’ya, radar ve izleme sistemleri de Slovakya’ya yerleştirilecekti. Füze atıldığı zaman radar sistemi bunu tespit edecek, hemen bir füze atılacak ve karşı taraftan atılan o füze havada karşılanacaktı. Patriot modeli bu şekilde idi. Fakat Rusya buna tepki gösterip itiraz etti.
ABD’nin hava savunma sistemini Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne kuracak olması, ABD-Rusya arasında Soğuk Savaş’a dönüştü. ABD’nin Doğu Avrupa ülkelerini silahlandırması, Karadeniz’in kuzeyinden başlayarak Orta Asya içlerine kadar Rusya ve Çin’e karşı yeni bir güvenlik kuşağı oluşturması Moskova ve Pekin’in büyük tepkilerine neden oldu ve Polonya ve Çek Cumhuriyeti için bu konudan vazgeçildi.