Gebelikte ultrasonografi yönteminin kullanım amacı nedir?

Gebelik döneminde ultrasonografi yöntemi kullanılarak fetusun değerlendirilmesi oldukça güvenli ve etkili bir yöntem olarak kabul edilir. Gebelik takibinde yapılan ultrasonografik incelemeler obstetrik ultrasonografi olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde gelişen teknolojiye uygun gerçek zamanlı ultrasonografi cihazları kullanılıp, hareket halindeki fetusun görüntüleri ultrason ekranına yansıtılmakta ve fetusun incelenmesi mümkün olmaktadır. Fetusun görüntülerinin sağlanabilmesi için yüksek frekanslı ses dalgalarından faydalanılmaktadır. Bu ses dalgaları transducer adındaki bir prob sayesinde üretilmektedir. Prob anne adayının karnıyla temasta bulunan cihazdır. Probun yaymış olduğu ses dalgaları farklı dokulardan,  oranlarla ve formlarla yansıyarak transducer’e geri döner. Böyle farklı yansımalar bilgisayar tarafından görüntü haline getirilir. Monitörde izlenebilen bu görüntü ultrasonogram olarak adlandırılır. Bebeğin hareketleri ve fetal kalp atışları da böyle monitörden izlenir. Bu sayede bebekte olan anormallikler ve bebeğin gelişiminin tespit edilmesi mümkün olabilir.

Gebelikte ultrasonografinin kullanım amaçları nelerdir?

Erken dönemde gebeliğin teşhis edilmesi ve değerlendirilmesi: Gebelik nedeniyle oluşan kese ultrasonografi yardımıyla ilk 4,5 hafta içinde tespit edilebilir.

Düşük tehlikesi: Anne adayında gebeliğin erken döneminde kanama riski oluşursa, fetusun canlı olup olmadığı ultrason yöntemiyle belirlenebilir. Bebeğin anne karnındayken kalp atışları 5-6 haftayla beraber tespit edilebilir. Anne karnında ölmüş bebeğin, boş kesenin olması halinde yine ultrasonografi ile tespit edilebilir. Ayrıca mol gebelik yani dış gebelikte ultrason ile tespit edilebilenler arasındadır.

Gebelik kesesinin ve fetal büyüklüğün değerlendirilmesi: Gebeliğin yaşını belirlemek için, önce fetusun uzunlukları belirlenmelidir. Bu kriterler gebeliğin erken döneminde daha önemlidir. Özellikle adet düzeni düzgün olmayan ya da son adet tarihini hatırlayamayan anne adaylarında bu ölçümler sayesinde gebeliğin hangi haftada olduğunu ve ilerleyen dönemlerde yapılacak olan fetüs ölçümleri de bebeğin gelişimi hakkında bilgi verecektir. Gebelik takibi sırasında değerlendirilecek parametreler ise;

Baş popo mesafesi: Gebelik döneminin 7-13 haftalarında yapılan bir ölçümdür. Bu ölçülen değer gebeliğin yaşını 3-4 gün hatayla yansıtabilir.

Biparietal çap: Bu değer başın her iki yanında bulunan parietal kemiklerin arasında olan mesafenin ölçümüdür. Gebelik döneminde 13 haftasından sonra bu ölçüm yapılmaktadır. Ancak gebeliğin son dönemlerinde yapıldığında, pek güvenli olmaz.

Femur uzunluğu: Bu ölçüm kalça ve diz arasında olan femur kemiğinin ölçümüdür. Bu kemik insanlarda bulunan en uzun kemiktir. Bu değer bebeğin uzunlamasına nasıl geliştiğini yansıtması açısından önemlidir.

Karın çevresi: Bu ölçüm gebeliğin son dönemlerinde yapılacak olan önemli bir değerlendirmedir. Bu değer gebeliğin bulunduğu yaşından çok, fetusun gelişmesi ve büyüklüğü hakkında bilgiler verir. Ultrason ile elde edilen diğer değerlerin bir arada değerlendirilmesi sebebiyle fetusun ağırlığı yaklaşık olarak belirlenir.

Plasentanın yerinin tespit edilmesi: Yapılan obstetrik ultrasonografiyle plasental anomalilerin tespit edilmesi sağlanmaktadır.

Çoğul gebeliklerin belirlenmesi: Ultrasonografi yöntemiyle çoğul gebeliklerin belirlenmesi sağlanır. Bunun yanı sıra bebeklerin rahimdeki pozisyonu, bebekler arasında olan transfüzyon sendromu hastalıklarının belirlenmesi, plasenta ve amniyos keselerinin sayıları gibi etkenlerde ultrasonografi ile belirlenebilir.

Amniyos sıvısı hastalıkları: Amniyos sıvısında azalma ya da artış ultrasonografi ile tespit edilmektedir. Bu tespitler sırasında fetüs anomalileri doğru değerlendirilmelidir.

Detaylı ultrasonografi (Fetal anomalileri): Gebelik döneminde 20 haftalık anne adayında yapılan detaylı ultrasonografi yöntemiyle fetal anomaliler tespit edilebilir. Bu tetkiklerde bebeğe ait olan hidrosefali, diyafram fıtığı ve iç organlara ait olan diğer anomaliler tespit edilebilir.

Diğer uygulamalar: Ultrasonografi yöntemi bebeğe ait olan bazı durumların saptanabilmesinde kullanılan tek araçtır. Anne karnında kaybedilmiş olan bebeğin tespit edilmesi, bebeğin rahimdeki duruş pozisyonunun belirlenebilmesi ve bebeğin iyilik halinin tespit edilebilmesi ultrason yöntemiyle yapılabilir.