Göktürk Kitabelerinin Türk dili, kültürü ve tarihi açısından önemi nedir?

Göktürk Kitabeleri; İslamiyetin kabulünden evvel 8. yüzyılda, Orhun Bölgesi civarında bulunmuş ve Orhun alfabesi ile yazılmış olan kitabelerdir. Göktürk Kitabelerine Orhun Yazıtları da denilmektedir. Birincisi 725 senesinde dikilmiş olan Tonyukuk Abidesi, ikincisi 732 senesinde dikilmiş olan Kül Tigin Abidesi ve sonuncusu ise 735 senesinde dikilmiş olan Bilge Kağan Abidesidir. Bu abidelerin gerek Türk dili ve edebiyatı, gerek Türk tarihi açısından önemi ile ilgili şunları söyleyebiliriz:

• Türk adının, Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metindir.
• İlk Türk tarihidir.
• Taşlar üzerine yazılmış tarihtir.
• Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi ve milletle hesaplaşmasıdır.
• Devlet ve milletin karşılıklı vazifeleridir.
• Türk nizamının, Türk töresinin, Türk medeniyetinin ve derin Türk kültürünün büyük vesikasıdır.
• Türk askeri dehasının, Türk askerlik sanatının esaslarıdır.
• Türk gururunun ilahi yüksekliğidir.
• Türk feragat ve faziletinin büyük örneğidir.
• Türk ictimai hayatının ulvi tablosudur.
• Türk edebiyatının ilk şaheseridir.
• Türk hitabet sanatının erişilmez şaheseridir.
• Hükümdarane eda ve ihtişamlı hitap tarzıdır.
• Yalın ve keskin üslubun şaşırtıcı numunesidir.
• Türk milliyetçiliğin temel kitabıdır.
• Bir kavmi bir millet yapabilecek güce sahip eserdir.
• Asırlar içinden milli istikameti aydınlatan ışıktır.
• Türk dilinin mübarek kaynağıdır.
• Türk yazı dilinin ilk ve harikulade işlek örneğidir.
• Türk yazı dilinin başlangıcını miladın ilk asırlarına çıkartan delildir.
• Türk ordusunun kuruluşunu en az 1250 sene öteye götüren vesikadır.
• Türklüğün en büyük iftihar vesilesi olan eserdir.
• İnsanlık aleminin sosyal muhteva bakımından en manalı mezar taşlarıdır.
• Dünyanın bugün belki de en büyük meselesi olan Çin hakkında 1250 sene evvelki Türk ikazıdır.

Görmüş olduğunuz üzere Göktürk Yazıtları Türk diline olduğu kadar, kültürüne ve tarihine de büyük katkı sağlayan eşsiz bir kaynaktır. Bu kaynak sayesinde hem Türkçenin metin üzerinden takip edilebilir dönemleri hakkında bilgi edinebildiğimiz gibi hem de dönemin sosyal zamanı  hakkında bilgi sahibi olabileceğimiz bir tarihi esere sahibizdir.

Kaynak: Orhun Abideleri – Prof. Dr. Muharrem ERGİN