Gözlüğü kim icat etti?

İnsan doğasının yapısı gereği kimi insanlarda çocukluk yaşlarından itibaren kimilerindeyse yaşın ilerlemesine bağlı olarak görme fonksiyonlarında bozulmalar gerçekleşmektedir. Her ne kadar bilim insanlarının modern toplumda teknolojik cihazların kullanılması ve dengesiz beslenmeyle birlikte göz bozukluklarının daha sık görüldüğüne dair düşünceleri bulunsa da, insanoğlunun binlerce yıl öncesinde dahi görme fonksiyonlarında bir takım bozulmalar yaşadığı bilinmektedir. Kesin olarak gözlüğün bilinen medeniyet tarihinde ilk defa hangi toplum tarafından kullanıldığı ya da kim tarafından icat edildiği bilinmese de, bazı Mısır hiyerogliflerinde camdan üretilen merceklerden bahsedilmektedir.

Gözlüğün icadından bahsetmek için öncelikle gözlük merceğinin hammaddesi olan camın başarılı bir şekilde işlenebildiği dönemleri düşünmek gerekir. Zira insanoğlunun cam üzerindeki bilgisi ve işçilik yeteneği belirli bir noktaya gelmeden, gözlük ile göz kusurlarının giderilmesini sağlayan mercekten de bahsedilmesi mümkün değildir. Her ne kadar cam ve cam ürünlerinin mimari bir yapı malzemesi olarak yüzyıllar öncesinden beri kullanıldığı bilinse de, görme kusurlarının giderilmesi için camın kullanımına dair çalışmaların 13. yüzyılın başlarından itibaren yapıldığı tahmin edilmektedir. 12. yüzyılın sonlarından itibaren camdan üretilen merceklerin görme bozukluklarını gidermek amaçlı kullanımına dair çalışmaların Avrupa’daki ilk adresi ise, mimari alanında cam kullanımında oldukça bilgili ve becerili bir toplum olan Venedikliler olarak gösterilmektedir.

13. yüzyılda yaşamış İngiliz bir bilim insanı ve filozof olan Roger Bacon, felsefede “deneysel bilim” olarak bilinen ve modern bilimsel düşüncenin atası olarak kabul edilen ekolun ilk temsilcilerinden kabul edilir. Roger Bacon’un savunduğu deneysel bilim düşüncesi kapsamında yaptığı çalışmalar, günümüzdeki manasıyla ilk gözlüğün de üretilmesini sağlamıştır. Bacon’ın çalışmaları doğrultusunda geliştirdiği ilk gözlük günümüzde kullanılan şeklinden farklı olarak el ile tutulmaktaydı. Kelebek şekilli gözlüklerin daha işlevsel olduğunun anlaşılmasından sonra el ile tutulan gözlüklere olan rağbet azalmış olsa da, uzunca bir süre boyunca İngiltere’de bu tür ilkel gözlükler kullanılmıştır.

1727 yılında İngiliz bir bilim insanı olan Edward Scarlett tarafından “gözlük sapının bulunması”, modern anlamda ilk gözlüğün de ortaya çıkmasını sağladı. Philadelpia’da 1783 yılında açılan “ilk gözlükçü” dükkanı kısa süre içinde halkın yoğun ilgisini görerek, dünyanın çeşitli bölgelerinde de ardı ardına yeni gözlükçülerin açılmasını ve insanların görme kusurlarından basit bir cam mercek takarak kurtulabileceğini öğrenmesini sağladı. Gözlüklere olan ilginin artması sonucunca seri üretim yöntemleri geliştirildi ve böylece gözlüklerin üretim maliyetleri nispeten olsa da azaldı. İlk dönemlerde hatırı sayılır fiyatlara satılan gözlüklerin halkın her kesimi tarafından ulaşılabilir fiyatlara satılması ile gözlük dünya üzerinde milyonlarca inanın net bir görüş kazanmasını sağladı.