GSMH nedir?
Ekonomi haberlerinde çok sık duyulan tabirlerden biri olan Gayrisafi Milli Hasıla(GSMH), vatandaşların bir yılda ürettikleri mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden toplamıdır. GSMY tanımı daha da açmak gerekirse, herhangi bir ülkenin vatandaşlarının belirlenen bir yıllık süre dahilinde mal ve hizmet adına yaptıkları tüm faaliyetler bu toplama dahildir. Ülkelerin para politikaları oluşması için öncelikle bir para birimi belirlemeleri gerekir. Yani her ülkenin kendine ait para politikaları geliştirmesini sağlayan bir para birimi bulunur ki GSMH da, vatandaşların ürettiği mal ve hizmet toplamının bu para cinsine dönüştürülmüş halidir.
GSMH tanımında ısrarla belirtilen “vatandaş” kelimesi, bu tanımın Gayrisafi Yurtiçi Hasıla(GSYİH) ile karıştırılmaması içindir. Zira GSYİH dendiğinde bir ülkede üretilen tüm mal ve hizmetlerin para cinsinden karşılığı kast edilir ki, bu mal ve hizmetlere yabancı yatırımcıların faaliyetleri de dahildir. Ancak GSMH ilgili ülkenin yalnızca kendi vatandaşlarının ürettiği mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden yıllık toplamıdır. Gayrisafi Milli Hasıla değerinin hesaplanmasında izlenen yol; ilgili ülkenin yurtdışında çalışan vatandaşlarının kendi ülkelerine gönderdikleri gelirlerinin GSYİH’na eklenip, ülke içinde çalışan yabancı işçilerin de kendi ülkelerine gönderdikleri kazançlarının GSYİH’dan çıkartılmasıdır. Bu girdi ve çıktıların hesaplanmasının ardından elde edilen değer Gayrisafi Milli Hasıla olmaktadır.
Gayrisafi Milli Hasıla uzun süre boyunca iktisat teorisyenlerinin kullandığı bir tanım olsa da, özellikle 1990’larda Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte küreselleşmeye giden dünyada GSYİH’nın önemi daha çok artmıştır. Ekonomik açıdan borca dayalı modern kapitalist sisteme dahil olan tüm ülkelerde GSMH değerlerinden ziyade, ülkede yapılan tüm üretime bakılmaktadır. Zira küreselleşen kapital ekonomi sayesinde ülkeler arasındaki sınırlar kalmış ve insanlar dünyanın çok uzak köşelerinde serbest ticaret yapabilme hakkına sahip olmuştur. Ülkemizde son 20 yıl içinde ekonomik açıdan büyük gelişme göstermiş ve birçok vatandaşımız İngiltere’den ABD’ne, Çin’den Hindistan’a, Güney Afrika’dan Malezya’ya kadar dünyanın dört bir köşesinde ticaret yapar hale gelmiştir.
GSMH değerleri ülkelerin kişi başına düşen gelirlerinin hesaplanmasında hala kullanılmaktadır. GSMH değerinin iktisadi açıdan tamamen önemini yitirdiğini söylemek mümkün olmasa da, yine de küreselleşen dünya piyasalarında GSYİH değerleri daha fazla önem kazanmıştır. Genel olarak ekonomistler tarafından bir yıllık zaman periyotlarında hesaplanan GSMH, kısa vadede ülke vatandaşlarının alım gücüne dair bir fikir elde edilmesini de sağlamaktadır. Bir ülkenin GSMH değeri hesaplanırken ilgili ülkenin belirlenen zaman aralığındaki nüfus artışının da hesaba katılması gerekir.
Rahnansaika