Hafta tatili ve izin sürelerinin hesaplanması nasıl olur?

İşçilerin hafta tatili, yıllık izin, ulusal bayram günleri, genel tatil günleri ve yıllık ücretli izne ilişkin düzenlemeleri iş kanununda yapılandırılarak, işçilerin bu süreler içinde dinlenmesi sağlanmıştır.

Hafta Tatili; Hafta Tatili Kanununa göre;” On bin ve daha yüksek nüfuslu şehirlerdeki fabrika, imalathane, tezgâh, dükkân, mağaza, yazıhane, ticarethane ve bilumum müesseselerde, haftada bir gün tatil edilmeleri mecburidir.” hükümleri yer alır. Resmi daireler ile genel, özel, ticari ve sınai müesseselerde işçilerin, haftada altı günden fazla çalıştırılması yasaktır. Kanuna göre, işyerlerinin Pazar günleri kapalı olması gerekir. Ancak, günün ihtiyaçları doğrultusunda Pazar günleri açık olabilecek işyerleri ayrıca düzenlenmiştir. Pazar günleri açık olabilecek işyerlerinde, işçinin haftalık izni, haftanın diğer günlerinde gerçekleşir.
Hafta Tatili Ücretine Hak Kazanma; Hafta tatili ücretinden yararlanmanın ilk şartı, İş Kanunu kapsamında olmaktır. Yani sigortalı olarak çalışmaktır. İkinci şart ise, haftanın tatilden önceki iş günlerin de çalışmış olmak gereklidir.
• Çalışmadığı halde, kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlarla, günlük ücret ödenen veya ödenmeyen sözleşmeden doğan tatil günleri,
• Evlenmelerde üç güne kadar, ana veya babanın, eşin, kardeş veya çocukların ölümünde üç güne kadar verilen izin süreleri,
• Bir haftalık süre içinde kalmak şartı ile işveren tarafından verilen diğer izinlerle ve hekim raporları ile verilen hastalık ve dinlenme izinleri döneminde, işçi işyerinde çalışmış gibi işlem yapılır ve hafta tatil iznine hak kazanır.

Hafta Tatil Ücreti; Kanundaki şartları sağlayan işçiye, işveren tarafından çalışılmayan hafta tatili günü için, iş karşılığı olmadan ödenen günlük ücrettir. İşçiye ödenecek hafta tatili ücretinde, sadece çalışmanın karşılığı olan çıplak ücret esas alınır. Sosyal yardımlar, primler dikkate alınmayacaktır.
Ulusal Bayram, Resmi Tatil günleri ve 1 Ocak Yılbaşı günü resmi tatil günüdür. Bayramlar ve Resmi Tatil günlerinde çalışan işçilere bir günlük tam ücret, ekstra olarak ödenmelidir.
Yıllık ücretli izine hak kazanmak için, işçinin en az 1 yıllık çalışmış olması gerekir. Bu süre zarfında, işçi aynı işverenin çeşitli yerlerinde çalışmış olması durumun da, bu işyerlerinde çalışma süreleri birleştirilir.
İşçinin çalışma süresi 1 yıldan 5 yıla kadar olanlar 14 gün;5 yıldan 15 yıla kadar olanlar 20 gün; 15 yıl ve daha uzun çalışma süreleri olanlar ise 26 gün, yıllık ücretli izin hakkı vardır.
Yıllık izin süreleri içerisinde denk gelen Ulusal Bayram, hafta tatili günü ve genel tatil günleri, yıllık izin sürelerinden sayılmaz. Kanunda yıllık izin sürelerini kullanırken, tarafların anlaşması ile en çok üçe bölünebilir. Bu bölümlerin bir parçasının süresi, on günden az olamaz. İşçinin, istediği ve izninin çalıştığı yerden başka bir yerde geçireceğini belgelediği takdirde, ekstra olarak 4 güne kadar ücretsiz yol izni almak zorundadır.

İşçi, istediği yıllık izni kullanmak için, işverene en az 1 ay önceden bildirmelidir. Bu bildirimin içinde adı, soyadı, izin tarihi ve yol izni kullanıp kullanmadığını da belirtmelidir. Aynı tarihe denk gelen işçilerin izin günü hesaplamalarında, kıdeme bağlı olarak ve önceki yıl izin tarihleri göz önünde bulundurularak, izin günleri hesaplanır. İşveren Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasında toplu ve ya kısmen işçinin iznini verebilir.
İşveren yıllık izin kullanan işçiye, iznini kullanmadan ücretinin hepsini veya bir kısmını peşin olarak ya da avans adı altında vermek zorundadır. İzin süresi boyunca işçi, ücretli ya da ücretsiz olarak başka bir işyerinde çalışması da yasaktır. Bunun amacı, işçinin dinlenmesini sağlamak içindir. İşveren bunu tespit ettiği takdirde, işçisine ödediği izin ücretini geri alabilecektir.