Hamitoğulları Beyliği kimdir?
Anadolu Selçuklu Devleti dağılma sürecine girince Batı Anadolu’daki Türkmen Beyleri, bağımsız hareket ederek kendi beyliklerini kurmaya başlamışlardır. Hamitoğulları Beyliği’de bu beyliklerden biridir. Isparta, Burdur, Konya illerinin bazı yerleri, bu beyliğin sınırları içinde bulunuyordu.
Beyliğe adını verecek olan Hamit Bey; Selçuklulardandır. Anadolu’da geçimlerini hayvancılıkla sürdüren bazı Türkmen yörüklerini toplamış, onlara lideri olmuştur. Yaşamlarını devam ettirdiği yerlere “Hamiteli”; oralarda yaşayan halka da “Hamit Türkmenleri” adı verilmiştir.Hamitoğulları Beyliği, Feleküddin Dündar Bey tarafından 1301 yılında Eğridir merkez olmak üzere Uluborlu, Yalvaç ve daha sonraları Antalya’yı da içine alan bölgede kurulmuş olan 2. Dönem beyliklerdendir. İlk yıllarda, Uluborlu merkez idi. Eğirdir sonradan merkezleri olmuştur.
Feleküddin Dündar Bey’in dedesi Hamit Bey, Selçuklular zamanında buraya yerleştirilen Türkmen aşiretlerinden birisinin reisidir. Dündar Bey’in mensubu olduğu aşiretin dedesinin ismiyle anılması da muhtemeldir. Hamit Bey’in oğlu İlyas Bey, Selçukluların göller havzasındaki uç beylerindendir.
Dündar Bey diğer beyliklerle iyi ilişkiler sürdürmüştür. Kendi gücüne, kuvvetine aşırı derecede güveni vardı. Dündar Bey’in kendisine olan güveni de 15.000 yaya; 15.000 de atlı askerinin olmasından, Beyliğinin sınırları içinde 15 kalenin olmasından kaynaklanıyordu.
Dündar Bey zamanında Antalya şehri Hamitoğulları Beyliği’ne bağlanmıştır. Sadece, Antalya’da Dündar Bey’in kardeşi olan Yunus Bey’in sözü geçtiğinden dolayı Hamitoğulları Beyliği Eğridir ve Antalya olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
İlhanlıların Anadolu valisi olan Demirtaş (Timurtaş), Anadolu beyliklerini kaldırmak için harekete başladığı zaman Demirtaş’a karşı duramayacağını anlayan Dündar Bey Antalya’ya kaçmak zorunda kalmıştır. Ancak Antalya emiri olan yeğeni Mahmut Bey amcası Dündar Bey’i Demirtaş’a teslim etmekten geri durmamış ve 1324 yılında Dündar Bey öldürülmüştür.
Anadolu beylikleri için büyük tehlike olan İlhanlı Valisi Demirtaş Mısır’a kaçınca Hamitoğulları Beyliği’nin kurucusu Dündar Bey’in oğlu Hızır Bey babasının mülkünün bir bölümünü elde etmiş, daha sonra Dündar Bey’in diğer oğlu İshak Bey 1328 yılında Hamitoğulları Beyliği’nin yönetimini elde ettiği gibi Eşrefoğulları Beyliği’nden bazı arazileri de almıştır.
Osmanlı Devleti ile Hamitoğulları Beyliği arasındaki ilişkiler Dündar Bey’in diğer oğlu Mehmet Bey’in torunlarından olan Kemaleddin Hüseyin Bey zamanında kurulmuştur. Osmanlı Devleti hükümdarı I. Murad, Kemaleddin Hüseyin Bey’i sıkıştırarak ülkesinin büyük bir bölümünü satmak zorunda bırakmıştır.Osmanlı Devleti, Hamitoğulları Beyliği’ne 80000 altın karşılığında bu beyliğin topraklarından Karaağaç, Beyşehir, Yalvaç, Akşehir ve Seydişehir’e sahip olmuşlardır. Hüseyin Bey 1391 yılında ölünce topraklarının geri kalanı Osmanlı Devleti ve Karamanoğulları Beyliği’ne geçmiştir.
Hamitoğulları Beyliği Antalya kısmı Eğridir kısmından daha sonra yıkılmıştır. 1392 yılında Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid Antalya’yı da ele geçirerek Hamitoğulları Beyliği’nin tamamen ortadan kaldırmışsa da 1402 yılında Ankara muharebesinde Osmanlı ordusunun ağır bir yenilgi almasından sonra Hamitoğulları Beyliği’nin Antalya şubesi soyundan gelmiş olan Osman Bey, Antalya hariç olmak üzere beyliğin topraklarının bir kısmını tekrar ele geçirmiştir.
Karamanoğulları Beyliği’nden Antalya’yı ele geçirebilmek için yardım isteyen Osman Bey, Osmanlı Devleti’nin Antalya sancak Bey’i tarafından yapılan ani bir baskın sonucunda emeline ulaşamamıştır. Antalya’yı kuşatan Karamanoğlu Mehmet Bey de 1423 yılında kaleden atılan bir güllenin isabet etmesi sonucu ölmüştür. Böylece Hamitoğulları Beyliği’nin son tutunma noktaları olan Korkuteli de Osmanlı Devleti’nin topraklarına katılmıştır.
Uluborlu Isparta, , Eğridir şehirleri başta olmak üzere Isparta yöresinde Hamitoğulları’ndan kalma, pek çok tarihî yapıt bulunmaktadır. Bu yapıtlardan bazıları şunlardır ;
1. Hızır Bey Hamami, Isparta
2. Hızır Bey Camii, Isparta
3. Muhittin Çeşmesi, Uluborlu
4. Uluborlu Türbesi
5. Efendi Sultan Camii, Uluborlu
6. Arapçık Çeşmesi, Uluborlu
7. Dündar Bey Medresesi, Eğirdir
8. Tahta Minare, Şarki Karaağaç
9. Kubbeli Camii ve Minaresi, Afyonkarahisar ilinin Şuhut İlçesinde bulunmaktadır.
10. Muzafferettin Medresesi, Burdur