Havuç nasıl yetiştirilir?

Havuç herkes tarafından sevilen bir sebzedir. Kökleri çiğ olarak ya da pişirilerek tüketilen iki yıllık bir sebze türüdür. İlk yılda yenen kök kısmı meydana gelir, ikinci yılda çiçek açarak tohum bağlar. Havuç her tarımsal bölgede yetiştirilir. Ülkemizde havuç yaklaşık olarak 75.000 dekarda ekilir. Yemeklerin yanında garnitür, salatalarda tek başına ya da ek olarak kullanılan bu yararlı sebzenin nasıl yetiştirildiğini birlikte değerlendirelim.

Havucun iklim ve toprak isteği

Havuç sebze olarak kısa gün bitkisidir. Bu yüzden az ışık alan, düşük sıcaklıkta ve toprak nemi yeterli olan yerlerde en iyi şekilde gelişim gösterir. Yüksek sıcaklık olursa havuçların boyları kısalır, düşük sıcaklıklarda ise uzar. Serin iklimlerin sebzesi olan havucun yetişmesi için en iyi sıcaklık ortamı 15-20°C’dir. Bu sıcaklık değerleri yakalandığında, havuçtaki renk maddelerinin oluşumu en yüksek seviyede olur.

Havuç gevşek bünyede olan, derin, geçirgen yapıda, organik maddelerden zengin olan topraklarda en iyi ürünü vermektedir. Toprak asitliği yüksek olduğunda, buna karşı oldukça derece hassas olur. En iyi toprak reaksiyonu ise, pH 6,5-7,5 arasındadır. Havuç yetiştirilen topraklarda drenajın da oldukça iyi yapılması gerekmektedir. Havuçların üretimi tohum ile olmaktadır. Küçük yapıdaki havuç tohumları çevre koşullarından daha fazla etkilendiği için toprağın iki defa işlenmesi uygundur. İlk işlemede toprağın 30-40 santim derinlikte işlenmesi gerekir. Birinci işlemeden sonra dekar başına 2-3 ton yanmış ahır gübresi verilerek, ikinci toprak işlemesi yapılmaktadır.

Gübreleme

Havuç tarımı sırasında en uygun gübreleme toprak analiz sonuçlarına uygun şekilde yapılmış gübrelemedir. Toprağın yapısına göre değişmekle beraber genellikle dekar başına 30-40 kg amonyum nitrat, 40-50 kg kadar süper fosfat ile 25-35 kg potasyum sülfat verilir. Azotlu gübrenin 2-3 defada, potasyumlu gübre 1-2 defada atılması daha uygun olur. Fosfor ve potasyum içeren gübreler ekimden evvel, azotlu gübrenin ise yarısı ekimden evvel, diğer yarısı da fideler yaklaşık kurşun kalem kalınlığına geldiğinde verilir. Havuç azotu ve potasyumu oldukça sever. Her iki gübre türü de verimin artmasına ve kalitenin yükselmesine etki etmektedir. Potasyum, havuç bulunan şeker oranını ve depolama gücünü arttırmaktadır.

Havuç yetiştirme yöntemi

Havuç tohumlarının ekim dönemi türlerine göre değişmekle beraber, şubattan kasım ayına kadar yapılır. İklim şartları uygun olduğu bölgelerde, devamlı olarak havuç hasadını sağlayabilmek için bu tarihler arasındaki 2-3 hafta arayla tohum ekilebilir. Dekar başına ortalama 0,5-1 kg tohum gitmektedir.

Havuç için en iyi üretim türü sıraya ekimdir. Tarlanın içinde 105-110 santim genişlikte ve 15-20 santim yükseklikte ve bunların aralarında 45 santim genişliğinde su yolu olan tahtalar ekim için hazırlanmaktadır. Orta boy türlerde 10×2 cm veya 20×2 cm, Beypazarı gibi uzun havuç türlerinde 10×6-8 cm veya 20×6-8 cm olmalı. Ekimi elle yapabildiğiniz gibi mibzerle de yapılabilir. Ekilen tohumların üstüne 1-2 cm kalınlığında harç atılmakta ve tahta tokmaklarla bastırılarak süzgeçli kovalarla tohumlara can suyu verilir. Havuç tohumları türünün özelliklerine, çevre koşullarına, ekimin derinliğine göre değişkenlik göstermekle birlikte, ekimden üç hafta sonra çimlenmeye başlar. Körpe fidelerin birkaç yapraklı hale gelmesiyle birinci çapa ve seyreltme işlemi yapılır. Seyreltme yapıldığında bitkiler arasında 5-10 cm kadar aralık bırakılır.

Pratik şekilde her çapalamadan sonra yağışın durumuna uygun şekilde sulama yapılmalıdır. Suyun yeterince olmaması halinde havuçların gelişmesi mümkün olmaz, her zaman suyun devamlı aynı seviyede olmasında fayda vardır. Kurak bir dönemden sonra yağmur yağarsa ya da sulama yapılırsa havuçların yarılması ve çatlaması söz konusu olur.

Havuçta görülen bozukluklar çatallanma, eğri uçlu olma, enine ve boyuna yarılması, yan kök gelişimi, kırılma gibi durumlar olabilir. Bu bozuklukların olması, toprağın özelliği, toprağın işlenmesi, sulama şekli ve zamanı, gübrelenmesi, yetiştirme dönemi, tohumların sıkça ya da seyrek ekimi ve toprakta olan kireç oranıyla yakından alakalıdır.

Havuç hasadı

Havuçlar normal şekilde irileştiğinde, köklerin çok fazla sertleşmesine neden olmadan hasat edilmelidir. Yaklaşık 4 ay sonra havuçlar hasat edilebilecek hale gelirler. Havuçların daha kolay topraktan çıkarılması için bir gün önceden toprağın sulanması faydalı olur. Havuçlar çatal, kürek bel ya da çapa ile toprağı kazılarak hasat edilmektedir. Yaprakları kesilerek, atılır, ortaya çıkan havuç kökleri topraklı olduğu için bol suyun içinde yıkanır. Havuçlar iriliklerine göre demet yapılır ve pazara gönderilir. Havuç için ortalama verim 3430 kg/da kadardır.