Hazarfen Ahmet Çelebi kimdir?

Türk ve dünya tarihinde, ilk uçan adam sıfatını kazanan ve yaptığı tecrübe ile bugünkü modern uçak ve planörlerin ilk şeklini hayal eden Hazarfen Ahmet Çelebi, kendisinden asırlarca yıl önce yaşamış diğer bir Türk bilgini, İsmail Cevheri’yi örnek almıştır.

Türmenistan’ın Farab şehrinde doğan İsmail Cevheri, ünlü bir Türk bilginidir. İlmi çalışmalarının yanı sıra belirli buluşları olan Cevheri, bir insanın uçup, uçamayacağı konusunda çok çalışmış ve bizzat denemek istemiş ancak bu denemesi ölüm ile sonuçlanmıştır. Cevheri, iki düz plakayı iple vücuduna bağlamış ve Nişabur caminin kubbesinden kendini boşluğa bırakmıştır. Havada hiç uçamamış ve kurşun gibi yere çakılmıştır. Bazı tarihler, bunun tamamen söylenti olduğunu ve İsmail Cevheri’nin böyle bir olay değil, eceli ile öldüğünü yazmaktadır. Ancak bir söylenti şeklinde bile olsa, ondan bahsedilen bütün kaynaklarda bu konudan bahsedildiğinden doğru olduğu kabul edilmektedir. Hazarfen Ahmet Çelebi, İsmail Cevheri’nin bu başarısız tecrübesinin sebepleri üzerinde çok uzun yıllar çalışmıştır. Çelebi deneylerinde, özellikle rüzgar akımlarını hesaba katmış ve kuşlardan kartalı örnek almıştır. Büyük uçuştan önce Okmeydanı’nda birkaç deneme yaparak kanatların sağlamlığını ölçen Hazarfen, nihayet uçuşunu gerçekleştirmiştir. Bu gün Hazarfen Ahmet Çelebi hakkında elimizde yeterince bilgi yoktur. Bilinenler sadece 4. Murat devrinde yaşadığıdır. Birçok buluş ve yenilikleri sayesinde halk arasında Hazerfen lakabı almıştır. Meşhur uçuşunu hangi tarihte yaptığı bilinmemektedir. Sultan Murat’ın 1623-40 yılları arasında saltanat sürdüğü düşünülürse, uçuşun bu yıllar arasında yapıldığı düşünülmektedir.

Gezdiği her ülke, gördüğü her olay karşısında uzun uzun açıklama veren Evliya Çelebi bile, Ahmet Çelebi hakkında yazdıkları tatminkar değildir. Padişah tarafından önce takdir edilen Çelebi, sonra da Cezair’e sürgün edilmiş ve orada ölmüştür.