Hidrosfer nedir?

Modern bilim dünyası ataları olarak Antik Yunanlıları gördüğünden, tüm bilimsel terimler gibi hidrosfer de Yunanca asıllı bir kelimedir. Yunanca “su küresi” manasına gelen hidrosfer, dünya üzerindeki su kütlesini tanımlamak için kullanılan coğrafi bir terimdir. Dünya üzerinde yer alan deniz, göl, akarsu ve okyanus gibi tüm su kaynaklarının toplamı hidrosferi yani su küresini oluşturur. Hidrosfer olarak tabir edilen bu su kütlesi toplamının yaklaşık olarak %97’si denizler ve okyanuslardan oluşmaktadır. Deniz seviyesi baz alındığında dünyanın farklı bölgelerinde oldukça farklı yüksekliklerde de su bulunduğundan, hidrosferin yerküre üzerinde oldukça geniş bir yükseklik dilimini kapsadığı söylenebilir. Yükseklik haricinde derinlik açısından da incelendiğinde deniz seviyesinin 11 kilometre kadar aşağısına inildiğinde dahi su kütlesine rastlanabilir.

Hidrosferin dünya üzerindeki dağılımı iklimlerden canlı yaşamına çok geniş bir alanı etkiler. Güney Yarımkürenin Kuzey Yarımküreye nazaran daha serin bir iklim yapısına sahip olması da, hidrosferin yeryüzündeki dağılımından kaynaklanmaktadır. Dünyanın üzerindeki toplam yaşam alanı incelendiğinde dünyanın %71 oranında hidrosferden ve %29 oranında da karasal alandan oluştuğu görülür. Titikala Gölü hidrosferin yeryüzündeki kalınlığının en üst noktası olarak kabul edilir. Titikala Gölü deniz seviyesinden yaklaşık olarak 3800 metrelik yüksekliği ile hidrosferin üst limitini oluştururken, Büyük Okyanus’taki Mariana Çukuru ise deniz seviyesinden yaklaşık olarak 11.000 metre aşağıya uzanan yapısı ile hidrosferin en alt sınırını oluşturmaktadır.

Dünyanın coğrafi yapısı Kuzey ve Güney Yarımküre olarak ayrı ayrı incelendiğinde, hidrosferin farklı yoğunluklarda olduğu görülür. Kuzey Yarımkürenin %61’i hidrosferden oluşurken, bu oran Güney Yarımkürede yaklaşık olarak %81’dir. Hidrosfer dünya üzerindeki tüm su alanlarını kapsayan bir bütünlük olduğundan, tüm okyanus akıntılarının da yakından ilgili olduğu bir oluşumdur. Uzay teknolojilerinin gelişmesi ile dünyanın dışarıdan gözlemlenebilmesi, dünya üzerinde hidrosfer yüzölçümünün de net olarak belirlenmesini sağlamıştır. Yapılan hesaplamalar doğrultusunda günümüzde dünya hidrosferinin 361 milyon km² olduğu kabul edilmektedir. Dünya hidrosferinin yaklaşık olarak %96’sı tuzlu sudan oluşmaktadır.

Dünya hidrosferini oluşturan su kütlelerinin yüz ölçüm açısından en büyüğü, adından da anlaşılabileceği gibi Büyük Okyanus’tur. 180 milyon km²’lik yüz ölçüm ile dünya hidrosferinin en büyük su kütlesi olan Büyük Okyanusu 106 milyon km²’lik yüzölçümü ile Atlas Okyanusu ve 75 milyon km² ile Hint Okyanusu takip eder.