Hikaye çözümlemesi nedir?

Hikayede yer alan duygu ve düşünce evrenine tam anlamı ile girebilmek için o hikayenin çözümlemesini yapabilmek gerekir. Ancak diğer bilimsel eserlerde olduğu gibi bir çözümleme yolu takip etmek yanlış olur. Çünkü; hikayeler sanatsal değer taşıyan edebi metinlerdir ve kendilerine ait bir yöntemleri vardır. Her hikaye, yazar kişisinin mesajını içerisinde barındırır. Buna göre her sanat eserinde olduğu gibi hikaye de bir iletişim aracı olarak sayılabilir. Bu noktada hikayenin içerisinde barındırmış olduğu mesajı anlamak önem taşır. Mesaj okuyucu tarafından tam olarak algılandığında iletişim gerçekleşir. Karşılıklı ve sağlıklı iletişim ancak o zaman sağlanabilir. Hikayede verilecek olan mesaj doğrudan doğruya değil, indirekt olarak, hikayedeki bir duruma yahut olaya sindirilmiş olarak karşımıza çıkar. Bir duruma ya da olaya sindirilen mesajı anlamak, beraberinde özel bir çaba ve yöntem gerektirir. Bu durum her edebiyat eserinin karşısında olduğu gibi hikayenin karşısında da farklı tavır alınmasına neden olmuştur. Buradan yola çıkarsak bir edebiyat eseri karşısında üç farklı tavır alınabilir.

1. Okuma

Bu herkesin gösterebileceği bir tavırdır. Öyle ki bazı insanlar boş vakitlerini değerlendirmek, keyifli zaman geçirmek, eğlenmek, can sıkıntısını gidermek gibi beri ve benzeri pek çok amaçla kitap okuyabilir. Okudukları kitaplarda yer alan hikayelerden hoşlanabilir yahut hoşlanmayabilir. Beraberinde bunlar için bir gerekçe belirtmek zorunda değillerdir.

2. Yorumlama

Birtakım okuyucular okumuş oldukları hikayeyi yorumlamak isteyebilirler. Hikayeyi okurken eserden aldıkları olumlu veya olumsuz izlenimleri sözlü ya da yazılı olarak ifade edebilirler. Okuyucu bu aşamada da tıpkı okuma aşamasında olduğu gibi serbesttir. Düşüncelerini kanıtlamak zorunda değildir.

3. Çözümleme

Bir diğer okuyucu kesimi ise okudukları hikayeyi çözümlemek isteyebilir. Ancak bilinmelidir ki çözümleme, sanat eseri karşısında alınabilecek olan en üst düzeydeki tavırdır. Bunun yapılabilmesi için okuyucunun alanında uzman ve konuya son derece hakim olması gerekir. Hikayede yer alan mecazlar, sapmalar, alışılmamış bağdaştırmalar metne dayalı olarak gösterilmelidir. Çözümlemeyi gerçekleştiren kişi, fikirlerini savunurken hikayeden yararlanmak ve düşüncelerini de yazılı olarak belirtmek durumundadır. Buna göre aşağıdaki adımları takip ederek çözümlemesini gerçekleştirir:

• Konu
• Olay Örgüsü
• Şahıs Kadrosu
• Bakış Açısı
• Zaman
• Mekan
• Dil ve Üslup