Histrionik kişilik bozukluğu nedir?
Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler, dikkatleri üzerine çekmek için çalışan, karşısındaki kişiye olumlu ve duygusal görünüm vermeye çalışan, hareketlerinde rol yapıyormuş gibi görüntü veren, başkalarını etkilemek için hareketler yapan bulunan kişilerdir. Bu bozukluğu olan kişiler yetişkinliğin ilk dönemlerinde çevresindeki insanlardan onay alma ihtiyacı duyan ve dikkat çekmek için farklı davranışlar içine girebilen kişilik bozukluğu gösterir. Narsistlere göre çevresinde bulunan kişilerle olan davranışlarına daha fazla dikkat eden yapıları vardır.
Histrionik kişilik bozukluğunun tanı koyucu özellikleri nedir?
Bu kişilerin dikkat çekme isteği, gösterişli ve zengin görünümlü giyinme tarzı, abartılı duygusal tepkilerde bulunmak, olayları dramatize edip büyütme özellikleri vardır. Düşünce yapıları, duyguları ve inançları sürekli olarak değişim halindedir. Konuşmaları sırasında dramatik vurgulamalar yapar, karşısında bulunan kişileri farkında olmadan, çoğunlukla taklit ederler. Stres altında bulunduklarında gerçeği göremez, ayrıca hayal güçleri yüksek ve yaratıcıdır. Kolayca tahrik olmalarının dışında, yaratıcı özellikleri bulunur. Engellenmek ve reddedilmek istemedikleri durumdur. Görünüm olarak dost canlısı ve yardımsever görünerek, karşıdakilerden övgü almayı isterler. Kadın hastalar daha cilveli, erkek hastalar başkalarına övgü yağdıran ve baştan çıkarıcı özelliklere sahiptir. Sorumluluk almak onlar için uygun değildir. Kendilerini sorgulamayı sevmez, bilinç dışı duygularını kontrol altıda tutmak için sürekli olarak çaba harcamayı tercih ederler. İç dünyaları tam olarak olgunlaşmamış yapıdadır. Sürekli olarak dış dünyayla ilgilenen yapıda olduklarından, iç dünyalarını ihmal ederler. Övülmeye, teşvik edilmeye karşı doyumsuzluk duyarlar. İlgi göremedikleri takdirde kaygı içinde olurlar. Sürekli olarak kendilerini boşluk içinde hissederek, yalan söylemeyi seçerler. İşleri başarmak adına yapamayacakları hiç bir şey yoktur. Karşısındaki kişilere yüzeysel olarak sevgi duyarlar. Yalanlarının ortaya çıkmasından çekindikleri için, ilişkilerinde süreklilik bulunmaz. İnsanlarla uyumsuz olan, huysuz ve gereksiz istekleri olan kişilerdir. Kolayca etki altına girer ve gösterdikleri tepkileri de abartılı olur. Daha çok kadınları etkisi altına alan bu kişilik bozukluğu, sürekli olarak başka kişilere bağımlı olmayı gerektirir. Geçmişte yaşadıkları olaylardan dolayı ders almaz, sürekli olarak kendilerinin yetersiz olduğunu ve kabul edilmek için daima başkalarının sevgisine muhtaç olduklarını zannederler.
Histrionik kişilik bozukluğu tanı kriterleri nedir?
Aşağıdaki yer ala kriterlerin beş tanesi ya da daha fazlasının bir arada bulunması halinde bu kişilere histrionik bozukluk tanısı konulabilir.
- İlgi odağı olmadığı zaman rahatsız olan kişiler
- Başkaları ile olan etkileşimde uygunsuz olan, daha çok cinsel yönden baştan çıkarıcı davranışlar sergileyen kişiler
- Duyguları yüzeysel ve hızlı değişim içinde bulunan kişiler
- Fiziki görünümü dikkat çekmek için kullanan kişiler
- Başkalarını etkilemek için konuşma tarzını kullanan kişiler
- Yapmacık davranarak, gösteriş yapan ve duygularını abartan kişiler
- İlişkilerin daha yakın olması gerektiğini düşünen kişiler
Histrionik kişilik bozukluğunu ortaya çıkaran sebepler nedir?
Bu kişilik bozukluğu annenin ayartıcı ve kışkırtıcı davranışlar içinde olması, babanın hoşgörülü olmaması ve mesafeli davranması sebebiyle yaşanan bir durum olarak kabul edilir. Kalıtımsal olarak görülmesi oldukça zayıftır, çoğunlukla psikolojik etkiler vardır. Hastalarda daha çok çocukluk çağındaki etkiler bulunur. Çocukken annesinden beklediği yakınlığı bulamayarak, babaya yönelmiş olan kadınlar, onun ilgisini çekebilmek için flörtçü davranışlar içine girerler. Yetişkinlik döneminde ise babasının kızı özelliğini korumak için, cinselliklerini bastırma ihtiyacı hissederler. Bu yüzden daha çok kadınlarda görülen bir kişilik bozukluğudur. Yaşın ilerlemesiyle birlikte azalma gösterir.
Histrionik kişilik bozukluğu tedavisi nasıl yapılır?
Bu kişiler bireysel ya da grup psikoterapi uygulanarak tedavi edilir. Terapistler kişilerin duygusal görünümüne dikkat etmeli ve kendilerini doğru ifade etmelerini sağlamalıdır. İçlerinde bulunan duyguların açığa çıkarılması için çalışılmalıdır. Bu hastalar gerçek duygularının farkında değildir. Devamlı olarak terapistlerin desteğine ihtiyaç duyarlar. Bazı durumlarda ilaç tedavisi uygulanabilir.