Hormon replasman tedavisi neden yapılır?
Hormon replasman tedavisi vücuttaki eksik hormonların dışarıdan verilmesini hedefler. Menopoz döneminde kadınların yaşadığı sıkıntıların bir kısmı östrojen eksikliğinden kaynaklanır. Bu dönemde kadına uygulanan tedavide amaç eksik hormonların dışarıdan tamamlanmasının sağlanmasıdır. Menopozdaki hormon tedavisi aslında replasman yani bir anlamda eksik olanın yerine konmasıyla uygulanır. Bu tedaviyle kadınlarda görülen menopoz yakınmaları ve kemik erimesi gibi sorunlar daha az görülür.
Hormon replasman tedavisinin yararları nelerdir?
Östrojen tedavisi sayesinde kadınlarda olan sıcak basmaları % 75 oranında azalır. Uyku düzenindeki bozukluklar, anksiyete, depresyon ya da hafıza bozuklukları gibi sorunlar düzeltilir. Menopozda olan vajinal kuruluk ve cinsel ilişkide ağrı olması gibi sorunlarda giderilir. Sık idrara çıkma, zor idrar yapma ve idrar kaçırılması gibi yakınmalarda düzelir. Östrojen eksikliği nedeniyle oluşan cilt kırışıklıkları, ciltte incelme, saçlarda kuruma ve tırnak kırılması gibi yakınmalarda azalır. Bu tedaviyle osteoporoz durdurulur, hatta tedavi edilir. Bu sayede kemik kaybı azaltılır, kadınlarda oluşan kalça kırıkları daha az meydana gelir.
Hormon replasman tedavisine ne zaman başlanmalıdır?
Âdetin kesilmesinin ardından ya da cerrahi bir işlemden sonra menopoza giren kadınlara operasyonun üzerinden 10-15 gün geçtikten sonra tedavinin uygulanması gerekmektedir. Kadınların pek çoğunda menopozdan evvel daha adet kanaması görülürken sıcak basması ve terleme yakınmaları da başlar. Artık östrojen eksikliğinden dolayı oluşan değişimler, özellikle kemik erimesi son adet kanamasından 1-2 yıl önce başladığı biliniyor. Bu nedenle menopoz döneminin yaklaşması sırasında yakınmaları başlamış olan kadınlar için, hormon replasman tedavisi daha önceden başlatılabilir. Bu sürede korunmak için, doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda hormon tedavisinin başlama zamanı daha önemli olur. Bu hapların içerisinde de östrojen ve progesteron hormonu olsa da, hormonların dozu daha yüksektir. İlaçların kullanıldıkça kadında adetler düzenli olacak ve menopoza girme döneminin farkına varılmayacaktır. Menopoza girmemiş olan kadınlara uygulanacak hormon tedavisi gebelikten koruma etkisi göstermez. Bu nedenle yaşı 40’ı geçmiş olan kadınlarda ve korunmak için doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda yılda bir kez menopoza girme konusunda hormon ölçümü yapılması tavsiye edilir. Test pozitif çıktığı takdirde, doğum kontrol hapı kesilerek, düşük dozda hormon replasman tedavisine başlanması uygundur.
Hormon replasman tedavisinden önce hangi tetkikler yapılır?
Hormon tedavisine başlanmadan önce yapılan tetkikler normal olarak bu yaşta olan kadınlar açısından riskli hastalıkların taranması için yapılmaktadır. Tedaviye başlamadan önce hastaların öyküsü alınır, mevcut hastalıkları, daha önce hormon tedavisi alıp almadıkları ve kullandıkları ilaçlar sorgulanır. Fiziki muayene yapılarak, kadının üreme organları hakkında değerlendirme yapılır. Rahim ağzı kanseri açısından pap smear tarama testi uygulanır. Transvajinal ultrason yapılarak, bu sayede kistik yapılar ve tümörlerin tanısı yapılır. Meme muayenesi yapılır ve tüm değerlendirme biter. Daha sonra kadından tam kan sayımı, idrar tetkikleri, gaitada gizli kan, açlık kan şekeri ölçümü, kemik dansitometrisi ve mamografi gibi bazı kan tetkiklerinin ve görüntüleme tetkiklerinin yapılması istenerek, her şey tamamlanır.
Hormon replasman tedavisi için uygun olan adaylar kimlerdir?
Bu tedavi sıcak basması ve terleme gibi yakınması olan kadınlara, cinsel isteksizliği olanlara, ruhsal sorunları bulunanlara, cilt kırışıklığı ve incelmesi olanlara, cinsel ilişkide ağrı çeken, vajinal kuruluk yakınması olan ve osteoporoz riski taşıyan kadınlara uygulanabilir. Bu tedavinin uygulanması bazı durumlarda sakıncalı olabilir. Nedeni tespit edilemeyen vajinal kanaması olanlara, meme kanserinde, karaciğer ve böbrek hastalarına, rahim kanserinde, çikolata kisti olanlara, akut derin ven trombozu bulunan, kalp hastalığı olan hastalar için hormon tedavisi yapılması uygun olmaz. Ayrıca hastalarda migren, obezite, yüksek tansiyon, sigara kullanma alışkanlığı, alzheimer gibi hastalıklar da olmaması gerekir.
Hormon replasman tedavisi nasıl uygulanmaktadır?
Bu tedavi farklı yollardan uygulanabilir. Ağız yoluyla, hazne içi ya da cilde yapıştırılan flaster yardımıyla hormon tedavisi uygulanabilir. Rahmi alınmış kadınlara progesteron hormonu verilmesine gerek olmaz. Bu hastalara sadece östrojen verilmesi yeterlidir. Menopozun olumsuz etkilerinin giderilmesinde, temel hormon aslında östrojendir. Ancak rahmi alınmayan hastalarda rahimde kansere sebep olmaması açısından, östrojen hormonu progesteron ile birlikte verilir. Ağızdan uygulanan tedavide hormonlar kesintili şekilde ya da sürekli olarak verilebilir. Bu tedavinin uygulandığı kadınlarda siklus dönemi 30 gün kabul edilir. Tam menopoza girmeyenlerde, 21 günlük tedavi yapılabilir. 7 gün ara verilirse, adet kanaması olur.