İki yaş sendromu nedir?

İki yaş sendromu, evrensel adı ile “Terrible two”, iki ila dört yaşları arasında çocuklarda görülen inatçılık, söz dinlemezlik, ağlama nöbetlerine girme, hırçın olma gibi belirtiler ile kendini belli eden, anne ve babalar için oldukça zorlu bir döneme tekabül eden duruma verilen isimdir.

Gelişmekte olan çocukların birdenbire farklı ve çok zorlayıcı derecede olumsuz bir hal içine girmesi anne ve babaların anlayamadıkları ve hazırlıksız yakalandıkları bir husustur. Halbuki bu dönem de tüm diğer gelişme evreleri gibi çocukların hayatındaki olağan gelişme evrelerinden biridir.

2 yaş sendromunda çocuklar “Hayır” kelimesini duymaya tahammül gösteremezler, ancak anne ve babadan gelen “Hayır” kelimesine bu tahammülsüzlüğe rağmen çocuklar anne ve babalarının her türlü talimatına ve önerisine “Hayır” ile karşılık verirler. Zira, kendine bir kimlik arayışına girmiş olan çocuk, bu kimliğe dışarıdan bir müdahale ve yönlendirme olmasına kesinlikle izin vermemek adına bir tür savunma refleksi olarak her türlü öneriyi, talimatı reddetme eğilimine girmektedir. Bu durum karşısında anne ve babaların çocuklarının amacının bir kimlik oluşturmak olduğunu idrak etmesi, yumuşak ve istikrarlı bir tutum içine girerek mümkün olduğunca çocuklarına yardımcı olma gayreti içinde olması önemlidir.

2 yaş sendromundaki çocuklarda görülen bu reddetme durumlarına ona zarar gelmeyeceğine inandığımız haller için izin vermeli üstüne gitmemeliyiz. Örneğin; yemek yerken önlüğünü takmayı reddediyorsa buna göz yummalı, üstünün kirlenmesine izin vermeliyiz. Ancak, sonunda bir zarar oluşacak ise çocuğa “yapma, etme” gibi cümleler kurmak yerine “böyle yapmak yerine böyle yapmaya ne dersin?”, “öyle yaparsan bu şekilde zarar görürsün ve ben buna çok üzülürüm. Bu şekilde yapmaya ne dersin?” gibi onu yargılamayan, engellemeyen, desteğini alma gayreti sunan”olumlu” kipte cümleler sarfetmeliyiz.

2 yaş sendromunda çocuklarda görülen bir başka inatçılık konusu ise giyim kuşamdır. Annesinin hazırladığı giysileri ısrarlar giymeyi reddeden bir çocuğa ısrarcı olunmamalı, kendi seçtiklerine saygı gösterip giymesine izin verilmelidir. Eğer seçimler, mevsim gerekliliklerine uygun değilse, kış mevsiminde sandalet giymekte ısrar ediliyorsa örneğin; çocuğa alternatif seçimler oluşturulmalı; ilk tercihlerine karşı herhangi bir olumsuzluk beyan etmeden “bunu giymeye ne dersin?” diyerek farklı bir tercihe doğru onu yönlendirmeye garet edilmelidir.

Anne ya da babasının ısrarla yapmasını istediği bir konu varsa bu gerçekleştirilmesi mümkün olmayan bir şey ise çocuğa öncelikle bunu gerçekleştirmenizin mümkün olmadığını nedenleri ile anlatmalısınız. İkna olmayıp ısrarcı olan çocuk karşısında bocalayıp ilk söylemin aksine bir çabaya kesinlikle girişilmemeli, o anlayıp ikna olana kadar yumuşak bir dil ile aynı gerekçeyi seslendirmeliyiz. Çocuklarda güven duygusunun oluşumu için tutarlı hal ve söylemler olmazsa olmazdır.

2 yaş sendromu yaşayan bir çocuk karşısında anne ve babaların çok zorlu bir dönem geçireceği muhakkaktır. Yapılması gereken ilk şey bu dönemin normal bir gelişim evresi olduğunu kabullenmek, çocuktaki bu olumsuz gelişmeleri problemli bir durum olarak algılamamaktır. Çocuğa karşı sabırlı ve anlayışlı olunmalı, onun tepkisel davranışlarına aynı şekilde tepkiyle kesinlikle yaklaşılmamalıdır. “Hayır” sözüne her zamankinden çok daha tepkili olarak yaklaşan çocuğa “olumsuz emir kipleri” ile cümleler kurulmamalıdır. Çocuğa olumsuz bir dil ile yapmaması gereken durumu değil, olumlu bir dil ile yapmasından memnunyet duyacağınız durumu nedenleri ile açıklamanız en doğru yol olacaktır.

Anne ve baba da aynı durum karşısında farklı söylem ve tepkilerin oluşmaması da bu dönemde kritik önemdedir. 2 yaş sendromunu başarıyla geçirmek adına; gerekirse anne ve babalar bir ev ödevi hazırlar gibi oturup çalışmalı, çocuklarının hal ve tutumları karşısında ortak bir tutum ve söylem belirlemelidirler.