İlk Osmanlı parasının özellikleri nelerdir?

İlk Osmanlı parası gümüşten imal edilmesi nedeniyle Akçe ismiyle Bursa’da Orhan Gazi tarafından 1327 yılında bastırılmış. Osmanlı Devleti’nin bu dönemde temel para birimi olan Akçe’nin ilk basıldığı zamanlarda üzerinde tarih uygulaması yokken, 1. Bayezid dönemiyle birlikte akçelerin üzerine tarih basılma uygulaması başlamıştır. Akçenin parasal değeri hakkında yapılan araştırmalara göre üç akçenin bir paraya eşit olduğu bilinir. Bir kuruşun karşılığı yüz yirmi akçe olarak kabul edilir. Uzun yıllarca Osmanlı Dönemi’nde sadece akçe kullanılmış, 1687 yılından itibaren bu sistem kuruş usulüne uygun olacak şekilde basılmaya başlamıştır. Kuruşun küsuratı mangır denilen bakır paranın da bu dönemlerde bastırıldığı bilinmektedir. İki mangır bir akçe kabul edilirken bir kıyye halis bakırdan 800 mangır para basılmaktadır. Kuruşun kullanılması 1870 yılında Lira’nın basılmasıyla birlikte sona ermiştir.

İlk Osmanlı parası Akçe’nin ismi nereden gelir?

Ak para anlamında kullanılarak ilk sikke gümüşten imal edildiğinden Akçe ismi almıştır. Günümüzde kullanılan “ak akçe kara gün içindir” atasözü de ilk Osmanlı parasının  beyaz gümüşten imal edilmesini kanıtlayacak nitelikte bir sözdür. İlk üretildiği dönemde gümüş para anlamına gelen akçe, on beşinci yüzyıldan itibaren  Akçe-i Osmani adı altında Osmanlı parası karşılığında kullanılmıştır. Dönemin padişahlarının isteğine göre akçenin isminde daha sonra değişiklikler olmuştur. Akçeye verilen isimler şu şekildedir; Geçer akçe,  Kalp Akçe, Avarız Akçesi, Lala Yürgüç Akçesidir.

Osmanlı Döneminde paranın değerinin düşmesi dikkate alınarak akçeye bunun dışında başka isimlerde verilmiştir. Bu isimler; Kırpık Akçe, Züyuf Akçe, Kızıl Akçe, Çil Akçedir.

İlk Osmanlı parasının üzerinde hangi ibareler bulunmaktadır? 

Doksan ayar gümüşten imal edilmiş olan ilk Osmanlı Akçesi altı kırat 1,154 gram ağırlığına sahiptir. Zaman içinde düşük ayarda ve farklı ağırlıklarda basılmış olan akçelerin bir tarafında ülkenin inanç sistemini belirtmesi için Kelime-i Şahadet ve Dört Halife’nin isimleri yer almıştır. Arka tarafında ise, dönemin padişahının ismi yer alırdı. Padişahların döneminde sadece Osmanlılarda Fetret Devri’nde Timur Han’ın adı akçede yer almış ve bu isimde daha sonra paranın ön tarafından kaldırılmıştır.

İlk Osmanlı parası hangi padişahlar tarafından ve hangi isimlerle bastırıldı?

İlk Osmanlı sikkesi Bursa’da Osman Gazi tarafından bastırılmıştır. Bu paranın ön tarafında “Darebe Osman Bin Ertuğrul” ibaresi vardır.

İlk Osmanlı akçesi ise Bursa’da Orhan Gazi tarafından bastırılmıştır. Bu akçenin bir yüzünde Kelime-i Şehadet diğer yüzünde ise Dört Halife’nin ismi yer alırdı. Ayrıca Orhan Bin Osman(Osman’ın Oğlu) ifadesiyle basıldığı yerin simgelenmesi amacıyla Bursa adı ve Orhan Gazi’nin beyliğe geçmesine simgeleyen üç sayısı yer alırdı.

1.Murad döneminde basılan paralar

1. Murad döneminde gümüş akçeler bastırılmış, bunun yanında basılma yerleri üzerinde bulunmayan pul, mangır ve fels özelliği olan bakır paralar da bu dönemde basılmıştır.

1. Bayezid döneminde basılan paralar

1. Bayezid döneminde üzerinde tarih basılmış olan gümüş ve bakır paralar basılmıştır. İçeriğinde %90 ayarında gümüş kullanılmış olan bu paraların yanı sıra devletin altın parasının olmaması nedeniyle, Venediklilerin altın dukası kullanılırdı.

1. Bayezid’in oğlu olan Süleyman Çelebi ise kendi bastırmış olduğu paraların üzerinde tuğra kullanmayı tercih etmiştir.

1. Mehmet döneminde basılan paralar

1. Mehmet zamanında Bursa, Edirne ve Amasya gibi şehirlerde basılmış çok sayıda akçeler vardır. Timur Bey’in Osmanlıların üzerindeki hâkimiyeti zamanında 1. Mehmet Osmanlı paralarının bir tarafında Timur ibaresini kullanmış ve Timur’un hâkimiyetini tanımıştır. Paraların bir tarafında Kelime-i Şahadet, basılmış olan yeri simgeleyen Bursa ve basım tarihi olmasının dışında diğer tarafında “Demûr(Timur) Hân Gürgâh, Muhammed ibni Beyazıd Han halledullahü mülkehû” ibareleri yer alırdı.

2. Murad döneminde basılan paralar

2. Murat tarafından Bursa, Edirne, Ayaslug ve Bolu gibi şehirlerde bastırılmış akçeler vardır. Bursa’da bastırılmış ve Mangır adı verilmiş olan paranın üstünde Osmanlıların Kayı boyundan geldiğini simgeleyen bir damga vardır.

2.Mehmet (Fatih) döneminde bastırılan paralar

Babasının ölümünden sonra 2. Murad döneminde basılmış olan paraları kaldıran 2. Mehmet  Bursa, Ayaslug, İstanbul ve Üsküp gibi şehirlerde ağırlığı 5,25 kırat olan yeni akçeler bastırmıştır. İçeriği %90 ayar gümüşten olan bu akçelerin bir tarafında “Sultan’ül – Berreyn ile Hakan -ül Bahreyn es- Sultan İbn-is  Sultan” ibaresi varken diğer tarafında ise “Muhammed ibni Murat Han halledullahü mülkehû duribe fi Kostantiniyye sene 875” ibaresi yer alırdı. Bu zamana kadar basılmış olan hiç altın parası bulunmayan Osmanlı Devletinde ilk altın para Fatih tarafından  sultani adıyla 1478 senesinde bastırılmıştır.