ILO nedir?

Uluslararası Çalışma Örgütü ya da kısa adıyla ILO (International Labour Organisation), ülkelerdeki çalışma yasalarında ve bu alana ilişkin uygulamalarda standartları geliştirmek ve ileriye götürmek amacıyla kurulan uluslar arası bir kuruluştur. Merkezi İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunmaktadır.Tüm dünyada işçilerin çalışma ve yaşama şartlarını sosyal adalet ilkelerine göre düzenleyerek dünya barışını sağlam temellere oturtmayı amaçlayan uluslararası bir kuruluştur.

Birinci Dünya Savaşı’nı bitiren Versailles Barış Antlaşması galip ve mağlup devletlerin tabi tutulacakları yeni statüyü belirtmenin yanı sıra dünyada sürekli bir barışın hakim olması amacını taşımaktadır. Temel amaç barış antlaşması ile savaş durumunu sona erdirmek değil, savaşların nedenlerini ortadan kaldırmak suretiyle dünyayı sürekli ve sağlam bir barışa kavuşturmaktır. Buna ulaşabilmek için adı geçen antlaşmada Milletler Cemiyeti ismini taşıyan bir teşkilat kurulmuş ve buna bağlı olarak da Milletlerarası Çalışma Teşkilatına (ILO) yer verilmiştir.

Uluslararası anlamda işçileri koruma düşüncesi daha eski bir zamana uzanmaktadır. Gerçekten 19. yüzyıl boyunca birçok sendikacı, sosyolog, devlet adamı ya da sanayici işçilerin içinde bulundukları çalışma ve yaşama koşullarına karşı çıkmışlar ve hangi ülkede olursa olsun bütün işçileri koruyan uluslararası mevzuatın hakim olmasını şiddetli bir şekilde savunmuşlardır. Bu görüşlerin ortaya atılmasında insani düşüncelerin yanı sıra, işçileri koruyan önlemlerin maliyet masraflarını yükseltmesi nedeniyle uluslararası rekabeti tehlikeye düşürmesi de büyük ölçüde etkili olmuştur.

Almanya’nın teşebbüsü ile 1890 yılında Berlinde 14 devletin katıldığı konferansta kadınların ve çocukların çalışma sürelerinin sınırlanması, maden ocaklarında, çalışma ve hafta tatili gibi konularda önemli bir takım teşebbüs ve temennilerde bulunulmuştur. İsviçre’nin Basel şehrinde 1901 yılında sürekli bir büro faaliyete geçmiş ve 1906 yılında 20 ülkenin katılmasıyla işçileri koruyan dünyadaki ilk sözleşmeler kabul edilmiştir.
Birinci Dünya Savaşı’ndan önce yapılan resmi ve özel bazı girişimler 1919 yılında kesin bir sonuca ulaşmış ve Versailles Barış Antlaşmasının 13. faslı Milletlerarası Çalışma Teşkilatının ilk statüsü olmuştur.

ILO 1919 yılında Versailles Barış Anlaşması uyarınca kurulmuş ve 1946 yılında BM’nin (Birleşmiş Milletler) uzmanlık bir kuruluşu olmuştur. Sosyal adalet ilkeleri, evrensel insan ve çalışma haklarının korunması temeli üzerine oturtulmuştur. ILO uluslararası çalışma standartlarını sözleşmeler ve bir takım öneriler ile ifade etmektedir. Bu sözleşme ve öneriler temel çalışma hakları, fırsat eşitliği, örgütlenme hakkı, toplu pazarlık, zoraki emeğin ortadan kaldırılması ve çalışma hayatı ile ilişkili diğer konularda asgari standartlar belirlemektedir. Aynı zamanda mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyon başta olmak üzere, emek yönetimi, çalışma politikası, çalışma istatistikleri, çalışma koşulları, çalışma hukuku ve endüstriyel ilişkiler, işletme gelişimi, kooperatifler, sosyal güvenlik, işçi sağlığı ve iş güvenliği gibi konularda teknik yardım sunmaktadır. Bağımsız işveren ve işçi örgütlerinin gelişimini teşvik ederek ve bu örgütlere eğitim ve danışma hizmetleri vermektedir.

Milletlerarası Çalışma Teşkilatına üye olan devletlerin sayısı bilhassa İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra sürekli olarak artmıştır. Gerçekten 1919 yılında 45 devletin üye olduğu teşkilat, 1969 yılında 120 üyeye ulaşmıştır. ILO böylece gerçek anlamda uluslararası bir teşkilat özelliğini kazanmıştır.
ILO nun faaliyetlerini üç başlık altında toplamak mümkündür:
1 – Yasama faaliyeti,
2- Teknik işbirliği faaliyeti,
3- Araştırma, eğitim ve yayım faaliyeti.

Yasama faaliyeti Milletlerarası Çalışma Konferansı tarafından kabul edilen sözleşme ve tavsiyeler ile yapılmaktadır. Üye devletler tarafından onaylandıkları takdirde kanun gücüne sahip olan bu sözleşmeler tüm dünyadaki sosyal mevzuata ışık tutmak, ülkeler arasındaki farklı sosyal tedbirleri uyumlu hale getirmek, işçi-işveren ilişkilerini sürekli olarak daha ileri kanunlarla düzenlemek, insan hakları ve sendika hürriyeti ilkelerinin tüm dünyada yerleşmesini sağlamak gibi amaçlarla hazırlanmakta ve kabul edilmektedir.
ILO’ya üye olan ülkeler her yıl Haziran ayında Cenevre’de toplanırlar. İkisi hükümet delegesi diğer ikisi her üye ülkenin çalışanlarının ve işverenlerinin her birini temsilen katılan delegelerden olmak üzere üye ülkelerin her birinin 4 delegesinden meydana gelmektedir. Bu delegeler teknik danışmanlarını da beraberlerinde getirirler. Ülkelerin çalışma hayatı ile ilgili bakanları delegasyona başkanlık edip kendi ülkelerinin düşüncelerini aktarırlar. İşveren ve işçi delegeleri kendi örgütlerinden aldıkları talimatlar gereği oy kullanıp görüşlerini ifade ederler. Konferans örgütün bütçesini onaylar ve Yönetim Kurulu’nu seçer.

ILO’nun icra konseyi Yönetim Kurulu olup yılda üç kez Cenevre’de toplanır. ILO’nun politikaları hakkında kararlar alır. Program ve bütçeyi hazırlayıp Konferansa onaması için sunar. Genel Direktörü seçer. Yönetim Kurulu 28 hükümet, 14 işveren, 14 işçi üyeden meydana gelir. Hükümet tarafının 10 sandalyesini her zaman endüstriyel açıdan çok önemli olan ülkeler oluşturur. Diğer üye ülkelerin temsilcileri ancak her üç yılda bir konferansta seçilir. Bu seçimde coğrafi dağılım göz önünde bulundurulur. İşverenler ve işçiler ise kendi temsilcilerini seçerler.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün daimi sekretaryasını Uluslar arası Çalışma Bürosu oluşturmaktadır. Uluslar arası Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu ve beş yılda bir seçilen Genel Direktör yönetiminde hazırladığı bütün faaliyetlerin merkezidir. Büro Cenevre’deki merkezde 110’un üzerindeki milletten yaklaşık 1900 görevliyi istihdam etmektedir ve dünyada tam olarak 40 bölge bürosu bulunmaktadır.