İmza nedir?

İmza, Türk Dil Kurumu sözlüğünde “Altına yazıldığı metnin onandığına veya benimsendiğine işaret sayılan, bir kimsenin kendi eliyle ve her vakit aynı biçimde yaza geldiği adı” şeklinde tanımlanmaktadır. Yazı şeklinde atılan imzalar bitişik el yazısının değişik bir yapısıdır. Çok az insan isimlerini ayrık harflerle imza olarak yazarken birçoğu bitişik el yazısını kullanmaktadır. Genel olarak imzalar iki farklı türde atılmaktadır. Bunlardan birincisi kişilerin bitişik el yazısıyla isimlerini ve/veya soy isimlerini yazarak atmış oldukları yazı formatındaki imzalar, diğeri ise kişiye has ve başka imzalardan ayırt edilebilecek şekilsel imzalardır.

İmzanın hayatımızda son derece önemli bir yere sahiptir. İmza ile borç ve yükümlülük altına gireriz ya da borç ve yükümlülükten kurtuluruz. İmzamım bizim irademizi beyan eder, düşüncelerimizi açıklar ve onaylar. Bu özelliği ile imza hukuki bir değerdir. İmza ayrıca kişilerin kimliğini belirleyici bir unsur özelliğine sahiptir.

İmza incelemeleri, gerek hukuk ve ceza davalarında gerekse kamu ve özel hayatın çeşitli kesimlerinde bir bilim ve uzmanlık alanıdır. İmza incelemeleri yalnızca sahtecilik veya imza inkârı konularında değil, ceza hukukunu ilgilendiren bir çok alanda adli birimlere yardımcı olmaktadır. İmza sahteciliği ile mücadeleye özel bir dikkat gösterilmesi gerekir. İmza sahteciği başlı başına bir suç olmaktan çok, Türk Ceza Kanununun Kamu Güvenliğine Karşı Suçlar bölümünde yer alan resmi evrakta sahtecilik ve özel evrakta sahtecilik gibi suçların da bir unsurudur. Bundan dolayı adalet sistemi imza sahteciliğinin bu tür suçların oluşumundaki rolünü fark edememektedir. İmza sahteciliği, en sık rastlanan sahtecilik türlerinden biridir. Bunun asıl neden, imzanın belli kurallara bağlanmamış olmasıdır. Her türlü şekil ve çizgilerin imza niteliği taşıdığı ülkemizde, imza sahteciliğine davetiye çıkarılmaktadır.

Ülkemiz yasalarında imzanın ne şekilde atılacağı hususunda birtakım belirleyici hükümler bulunsa da, ne şekilde atılamayacağına dair yasal hükümler bulunmamaktadır. Bundan dolayı bir iki çizgi ya da harften veya gelişigüzel karalamalardan oluşan imzalar dahi geçerli kabul edilmektedir. Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Soyadı Kanunu, İcra İflas Kanunu ve Noterlik Kanununun bazı maddelerinde imzaya dair çeşitli hükümler bulunmaktadır. 2525 sayılı Soyadı Kanununun 2. Maddesinde “Söyleyişte, yazışta, imzada öz ad önde, soyadı sonda kullanılır” hükmü ile imzada ad ve soyadın kullanılması gerektiğini belirtirken, imzanın ne şekilde atılacağı belirtilmemiştir. 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 14/1. Maddesinde; “İmza, üzerine borç alan kimsenin el yazısı olmak lazımdır…” şeklinde bir ifade yer almaktadır. Bu hükümle yasa koyucu imza atanı borç altına sokacak imzanın el yazısı ile atılması gerektiği belirtmektedir. 6762 sayılı Ticaret Kanunu’nun 668. maddesinde yasa koyucu “imzalar” başlığı altında “Poliçe üzerindeki beyanların el yazısı ile imza edilmesi lazımdır. El yazısı ile olan imza yerine mihaniki (düşünmeden, ölçülerek değil de yalnızca alışkanlığın verdiği kolaylıkla ya da yalnız kasların devinmesiyle yapılan iş, hareket v.b) herhangi bir vasıta veya el ile yapılan veyahut tasdik edilmiş olan bir işaret yahut resmi bir şahadetname kullanılamaz.” Hükmü bulunmaktadır. 1512 sayılı Noterlik Kanununda da imzanın ne şekilde atılacağı hususunda herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Sadece 75. maddesinde “…imza atamadıkları ve imza yerine geçen bir el işareti kullanmadıkları takdirde, varsa mühür, yoksa sol elinin başparmağı, bu da yoksa diğer parmaklarından biri bastırılır ve hangi parmağın bastırıldığı yazılır” hükmü getirilmiştir. 2004 sayılı İcra İflas Kanunu md.68/a 3.üncü fıkrasında “Tatbike medar imza mevcutsa bununla yoksa borçluya yazdıracağı yazı ve attıracağı imza ile yapılacak mukayese ve incelemelerden imzanın borçluya aidiyetine kanaat getirilirse…” denilmiştir. İmza ile ilgili kanun maddeleri incelendiğinde imzanın ne şekilde atılması gerektiği hususu kısmen ifade edilmişse de, dikkat edilmeden atılmış olan imzaların kabul edilmemesi gibi bir durumdan bahsedilmemektedir. Bu nedenle imza olarak kullanılan her türlü çizgi, işaret ya da yazı içeren unsurlar imza olarak kabul görmektedir.