İnsanlar neden dijital ortam yerine kağıttan okumayı tercih eder?

Günümüzde akıllı telefonların, bilgisayarlar ve tabletlerin yaşamımıza girmesiyle birlikte, internet üzerinden her türden kitabın, makalenin okunması söz konusudur. Bu insanların okuma alışkanlıklarından değişiklikler yapmıştır. Eskiden beri alışkanlık halinde gelmiş yazılı, kâğıt kitapların yerini bu elektronik kitaplar almaya başlamıştır. Ancak amaç öğrenmek olduğunda, bu konuda ciddi bir hedef olduğunda, insanlar yazılı kaynakları tercih ederler. Bu konuda yapılan araştırmalarda insanların yine de basılı kâğıtlardan okuma alışkanlığının kaybolmadığını belirlemiştir.

Bu şekilde ekran ve kâğıttan okumanın farkını anlayabilmek için, insan beyninin yazı dilini nasıl yorumladığı anlaşılmalıdır. Harf ve kelimeler, ses ve fikirlerin sembolü olsa da, insan zihni harfleri ve kelimeleri fiziksel bir nesne yerine koymaktadır. İnsanın okuma ve yazma öğrendiği dönemde, zihin harfler için fiziki anlam katar ve bu şekilde öğrenir. Zihinde eşyayı tanımadan sorumlu olan kısım, harflere bir anlam katmaktadır. Harfleri öğrenme, göz ve ellerin kullanılmış olduğu, fiziki temasında bulunduğu bir süreçtir. Yapılan bir araştırmada, çocukların okuma yazma öğrendiğinde harf ve kelimeleri yazarken zihinde bazı hissi aktivitelerin oluştuğu, bilgisayarda yazı yazarken bunun meydana gelmediği belirlenmiştir.

Harflerin ve kelimelerin fiziki nesne olarak algılanmasından ziyade, zihin bir metni bütün şekilde fiziki mekân olarak algılar. Yani okurken metin zihinde bir yapı gibi ya da plan şeklinde oluşur. Bu bir mekânın ya da bir haritanın zihinde oluşmasına benzer. Burada özel bir cümle ya da paragraf ararken, zihinde oluşan haritadan yararlanılır. Zihin kitabı okurken, bir olayı ararken bunu sol sayfadaki ilk paragrafta okuduğunu hatırlayabilir.

Kâğıda basılı olan metinler okunurken, zihin haritası meydana getirmek daha kolay olur. Açık olan kitapta, sağ ve sol sayfa ile sekiz tane köşe bulunmaktadır. İnsanlar metnin tamamını zihinde canlı tuttuğu zaman, bu metnin bir sayfasına kolay odaklanır. Bir elinde okunan sayfaların kalınlığını hissederken, diğer elinde okunmamış sayfaları hisseder. Onun için kitabın sayfalarının çevrilmesi adım adım ilerleme şeklinde olur, bu alınan yolu gösteren bir kayıttır. Bu yüzden insanlar basılı kâğıtları daha kolay okur, zihinde haritasını çıkarır. Dijital ortamda metnin zihin haritasının çıkarılması zor olur. Kelimelere ulaşmak kolay olsa da, paragrafın bütün metin içinde bulunması zor olur. Liseli öğrenciler arasında yapılan bir araştırmada, öğrencilerin yarısına PDF dosyasındaki, diğer yarısına kâğıtta yazılı metni okumaları istenmiş. Bunu ekrandan okuyanlar soruların yanıtları için tekrar tekrar arama yaparken, kâğıtta okuyanlar kısa sürede aradıklarını bulmuş.

Ekrandan okuma sırasında anlamanın zor olmasının nedenlerinden biri de, kâğıttan okumaya göre daha zor olmasıdır. Elektronik cihazlar, tabletler, akıllı telefonlar, bilgisayarlar birer ışık kaynağıdır. Bu kişinin yüzüne ışık yayar. Bu da gözlerin yorulmasına, konsantrasyonun eksilmesine neden olur. Yine bir araştırmada, metni kâğıttan okuyanların ekranda okuyanlara göre daha fazla not aldığı tespit edilmiştir. Bunun dışında ekrandan okuma yapanlarda stres ve yorgunluk daha fazla olmuştur. Uzun süre ekran başında kalanlarda göz yorgunluğu ve baş ağrısı etkileri gözlenmiştir.

Ekrandan okuma kişilerin dikkatini daha fazla dağıtır. Çünkü kişinin dikkatini yazıdan çok, kendisine çeker. Kâğıtlarda dikkat sadece metin ve yazı hakkında olur. Kişinin dikkati kâğıtta nadiren dağılır. Ekrandan okunan metnin aynı zamanda sonradan hatırlanması da daha zor olur. Kağıttan okunan bilgilerin hatırlanması daha kolay olur.

Bu nedenlerle belli bir yaş seviyesindeki insanlarda, yani kâğıttan okumaya alışmış olanlarda bunları kullanarak okumak, ekrandan okumaya tercih edilir. Fakat günümüzde küçük yaşlarda olan çocukların okuma öğrendiği dönemde kâğıtlara basılan metni ya da ekranda olan metni okumada herhangi bir fark kalmayacaktır. Çünkü bu çocukların zihinleri okuma öğrenildiğinde her ikisiyle tanışmış olacak ve buna göre öğrenme metodu geliştirecektir. Bu kişilerin ileride yazılı kâğıtları tercih edip etmeyeceği konusunda hala kesin bir kanı bulunmamaktadır. Fakat şimdilik yazılı kâğıtlar okuma sırasında ekrandaki e kitaplara tercih edilmektedir. Bu konuda yapılan araştırmalar bunu göstermektedir. Küçük yaştaki çocukların yaşamlarına kağıda basılı olan ve ekranda olan metinler aynı anda girmiş olsa da, hala çocuklar kağıda basılı olan kitapları tercih ederler. Dijital metinler insanlara büyük kolaylık sağlamaktadır. Fakat okunacak metnin anlaşılması istendiğinde, ilk tercih belgeyi yazıcıda yazdırıp, basılı hale getirmek oluyor. Bu insanların öğrenme sırasındaki tercihlerini anlamamıza yeterli oluyor.