İnsanlar neden esner?

Esnemek; her insanın gün içerisinde yaptığı ve günün her saatinde istem dışı gelişebilen bir davranıştır. Derin bir nefes alırken ağızda neredeyse sonuna kadar açılır ve aldığı nefesin etkisi ile istem dışı bir ses çıkartır. İnsanlar uzun zamandır esnemeye neyin neden olduğunu bulmaya çalışıyor. Birçok insanın bildiği gibi uykusu gelen insanların esnediğine dair olan düşünce, yapılan bilimsel araştırmalar ile çürütülmüştür. Esnemeyi psikolojik nedenlere bağlayan birçok bilim adamı, birçok hayvanda da görülen bu istem dışı hareketin açıklamasını kesin olarak yapamamıştır.

Esnemenin nedenleri üzerine uzun yıllardır yapılan bilimsel araştırmalar, anne karnında gelişmekte olan 12 haftalık bebeklerin dahi esnediği sonucu ortaya çıkartmıştır. Vücudun kimyasal dengesi açısından herhangi bir gerekliliği olmayan esneme hareketi, bilindiği kadarıyla insan vücudunun bir bölgesinde olumlu bir etki de yaratmamaktadır. Hiçbir etki yaratmadığı halde insanların neden esnediği sorusu, bilim adamlarının kafasının daha da karışmasına neden olmaktadır. Esnemenin nedenleri üzerine kesin belirlemeler yapılamasa da, bilim adamlarının ürettiği ve bu davranışa mantıklı bir açıklama getirmeye çalıştığı bazı tezler vardır.

Bilimsel olarak sadece bir iddia olmasına rağmen esneme hareketi ile ilgili var olan tezlerin tamamı birbirinden ilginçtir. Evrimsel açıdan esnemeye yaklaşan bilim adamları; ilkel insanın ilk toplulukları kurması ile birlikte karşılaştığı rekabet duygusu nedeniyle, karşı tarafta bulunan bir başka insana gücü göstermek için dişlerini göstermelerini kaynak göstermişlerdir. İlkel insanın karşısında bulunan kişiyi korkutmak ve gücünü ispat etmek için ağzını açarak dişlerini göstermesi, günümüzdeki modern insanın evrimleşmesinden sonra esneme hareketi olarak kalmıştır.

Esneme ile ilgili bir diğer varsayım; insan vücudunun ortamdaki hava yoğunluğu nedeni ile bir tepki olarak bu davranışı sergilediği yönündedir. İçerisinde bulunan ortamın karbondioksit oranı yüksek olduğunda vücut, daha fazla oksijen alabilmek için esneme ihtiyacı duymaktadır. Bu teze kaynak olarak da; bir arada olan insanların fazla oksijen tükettiğinden, ortamdaki karbondioksit miktarını artırdıkları ve böylece herkesin esnediği söylenmektedir. Ancak oksijen tüpüne bağlanarak karbondioksit ile etkileşimi tamamen kesilen insanların dahi esnediği görülmüştür. Bu durumda vücutta fazla miktarda karbondioksit birikmesine bağlı olarak gelişen esneme hareketinin mümkün olmadığını göstermektedir.

Sözlüklerde yazan anlamı ile esneme; sıkılma, yorulma ya da uykulu olma durumunda yapılan bir davranıştır. Bilim adamları birçok farklı yaş ve cinsiyetten insan üzerinde esneme ile ilgili araştırma yapmıştır ve her insanın uykusu geldiğinde farklı tepkiler verdiğini görmüştür. Bilimsel olarak uykulu olma hali ile esneme arasında bir ilişki olduğuna dair bir kanıt bulunamasa da, esnemeye bağlı olarak gelişen uyku halinin de mantıklı bir açıklaması yoktur.

Kısacası; esneme her insanın yaptığı ancak neden böyle bir davranış içerisine girdiğini bilmediği oldukça ilginç bir harekettir. Bilimsel araştırmalar su içerisinde yaşadıkları halde balıkların bile esnediğini ortaya çıkartmıştır. Ancak esneme hareketiyle vücuduna alınan yüksek orandaki oksijen, kalbin daha hızlı atmasını sağlayarak ve bu durumda kalp kasları için bir egzersiz görevi görür. Bilimsel olarak hala kapalı bir kutu olan insan beyninin, bu garip davranış üzerinde etkili olduğu şüphe götürmez bir gerçektir.