İnsanlarda kemik gelişimi evreleri nedir?

Yetişkin insanda toplamda 206 kemik varken, çocukluk yaşlarında vücutta 222-223 adet kemik olur. İnsanların kemik dokusunun 1/3 i organik maddelerden, 2/3 si inorganik maddelerden oluşur. Kemikler vücutta iskeleti oluşturarak, hareket yeteneğini, kaslara desteği, vücudu korumayı, kan hücrelerini üretmeyi ve minerallerin depolanmasını sağlamaktadır. Kemiklerin gelişimi anne karnında başlayan ve yetişkinliğe kadar devam eden bir süreçtir. Yaşlılık döneminde ise bu gelişim giderek geriler ve kemiklerin kırılganlık özellikleri artar.

Kemik gelişiminin evreleri nedir?

• Doğumdan önce: Anne karnındaki 40 haftalık sürede hızlı bir gelişimle, uzun kemiklerde kemikleşme merkezleri oluşur. 8. haftaya geldiğinde kemiklerde sertleşme olur ve 10. haftaya geldiğinde kemik gelişimi sürer.
• Doğum sonrası yeni doğan: Doğumdan sonra bebeğin kafatası orantılı olarak büyük, yüz iskeleti ise daha küçüktür. Kafatasının üst tarafında bulunan kemikler birbiriyle fibröz bağlarla bağlıdır. Kafatasında fibröz bağlardan oluşan dört tane bıngıldak, fontanel gibi kesişme noktaları bulunur. Omurga yetişkin bireylere göre esnek ve elastiktir. Bu aşamada omurgada tek bir eğri vardır. Yetişkinlerde omurgadaki bu eğri iki tanedir. Göğüs kafesinin alt tarafı daha çıkıntılı, kaburgalar ise yetişkinlere göre daha horizantal biçimdedir. El bileğindeki kemikler daha kıkırdak yapılıdır. Yeni doğanda tek pelvis çok küçüktür. Kemik yapıları tam olarak kemikleşmemiş ve uç kısımları kıkırdak yapıya sahiptir. Bebeklerde dişlerin çıkışıyla, yüzdeki yükseklik artar. Bebeğin başını tutmaya başlaması, omurgada olan tek eğriliği ikinci eğriliği ilave eder. Yürümeye başlayınca, lumbal bölgede arkaya doğru iç bükey eğrilik oluşur. Bebeğin yürümeye başlamasından sonra, ayak tabanları yere paralel hale gelir.
• Çocukluk dönemi: Bebeklik döneminde yavaşlamayan kemik gelişimi 6. yaşta yeniden hızlanmaya başlar ve 8. yaşa geldiğinde duraklamaya girer. Kafatası öncesine göre daha az büyür. Kemiklerin gelişmesi arttığı için, kafatası vücuda göre dengeli bir hale gelir. Yüzde büyüme süt dişlerinin yerini, kalıcı dişler alırı, sinüslerin oluşması ve büyümesi gerçekleşir. Kolar ve bacaklar gövdeden daha fazla, gövde ise kafatasından daha çok büyüme gösterir. Bebekken silindirik yapıya sahip olan gövde, bu çağda eliptik yapıya kavuşur.
• Ergenlik dönemi: Kızlarda 2 yıl daha erken ergenlik dönemi yaşandığından, epifizlerin kapanması daha erken aşamada olur. Kafanın uzunluğunda ve genişliğinde az da olsa büyüme oluşur. Yüzde çene en fazla gelişme gösteren bölgedir. Baş bölgesinin gelişimi bu dönemde tamamlanır. Önce el ve ayaklarda olan büyüme, diğer kemiklere de yansır. Ayak boyu, en yüksek seviyesine gelip gelişir. Ayak ve eller yetişkinlik dönemindeki gibi büyür. Erkek çocuklarda omuz kemikleri, kızlarda ise kalça kemiklerinde gelişim izlenir. Boyun uzaması ergenliğin bitmesine doğru durur. Erkekler 18-20 yaşında, kızlar ise 16-18 yaşlarında boy uzamasını bitirir. Omurların gelişimi 30 yaşına kadar devam ettiğinden, bu sürede % 2 oranında boy uzaması izlenebilir.
• Yaşlılık dönemi: Bu dönemde kemiklerin kırılganlığında artış olur. Kadınlarda östrojen seviyesinin azalması, kemiklerdeki kırılganlığı arttırır. Kalsiyum tuzlarında olan azalma omurlarda baskı oluşturarak, boyda kısalmaya ve kamburlaşmaya neden olur. Disklerin incelmesi boyun kısalmasını etkiler.

Kemiklerin sağlıklı gelişimi için neler yapılabilir?

Kemiklerin gelişebilmesi için, minerallere ihtiyacı vardır. Bunların en önemlisi fosfor ve kalsiyumdur. Bunlar süt ve süt ürünlerinden temin edilebilir. Bunun yanı sıra D vitamininin kemik gelişimi için faydası vardır. Bu vitamin minerallerin daha güzel emilimini sağlar. Karaciğerde, yumurta sarısında, balık yağında, taze sebze ve sütte bol miktarda D vitamini vardır. Bunun eksikliği çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde ise osteomalazi adında kemik hastalıklarının oluşumuna sebep olur. Bunların dışında hormonlarda kemik gelişimine etki eder. Tiroit bezi hormonu, hipofiz bezindeki büyüme hormonu, cinsiyet hormonu, paratiroid salgı bezi hormonunun kemikler üzerinde etkisi fazladır.