İnsanları diğer canlılardan ayıran özellikler nelerdir?

İnsan diğer canlılardan bir çok yönden farklı bir varlık olarak yaratılmıştır. Ve bir çok üstün özellik verilmiştir. Allah, evrende canlı ve cansız pek çok varlık yaratmıştır. Yaratılan varlıklar içerisinde insanın ayrı bir yeri vardır. Zaten bunu anlamak için de üstün zekalı olmaya gerek bulunmamaktadır. Allah, insana akıl ve irade gibi diğer canlılarda olmayan üstün özellikler vermiştir. Kuran-ı Kerim’de, Tîn suresi, 4. ayetinde Allah, “Biz insanı en güzel biçimde yarattık.” buyurarak insanın üstünlüğünü ifade etmiştir.

Bitkiler canlı olmalarına rağmen hareket etme özelliklerine sahip değiller. Buna karşı hayvanlar hareket etme ve her biri kendine özgü iş ve işler yapma yeteneğine sahiptirler. Bütün bu varlıklar doğar büyür ve zamanı gelince ölürler. Allah’ın yarattığı canlı varlıklardan biri olan insan da, diğer canlılar gibi doğar, büyür ve ölür. Her canlı gibi insanda ölümlüdür.

İnsan beden ve ruh itibariyle en mükemmel şekilde yaratılmıştır. Kutsal kitabımız Kuran’da insanın bu özellikleriyle en güzel şekilde yaratıldığı ifade edilmiştir. İnsan topraktan yaratılmış ve bedensel olarak diğer canlılara benzemektedir. Akıl ve ruh yönüyle ise onlardan ayrılmaktadır. İnsan; irade sahibi, akıl sahibi, düşünme yetisi olan, bilen, özgür, sorumlu ve inanan bir canlı olarak üstün canlı bir varlıktır. Bu özellikleri itibariyle insan Allah’ın yarattıklarının içinde en seçkinidir. Kur’an-ı Kerim’de İsra suresi, 70. ayette “Biz, gerçekten insanoğlunu şan ve şeref sahibi kıldık” buyurularak insanın üstün ve değerli bir canlı olduğu belirtilmiştir.
Akıl, bilindiği gibi insanı diğer bütün canlılardan ayıran bir özelliktir. Bazı hayvanlar insanlardan daha hızlı koşabilir, fakat insan aklı sayesinde bütün hayvanlardan daha hızlı olmayı sağlayacak araçlar icat edebilir. Kartal, şahin gibi bazı hayvanların görme organı insanınkinden daha çok gelişmiştir, fakat insan bulduğu teleskop ya da mikroskop yardımıyla bütün hayvanlardan çok daha iyi görür. Kuşlar, uçabilme özelliğine sahipken insanlar da bir kuştan daha hızlı ve daha uzağa uçabilecek uçaklar üretmiştir. Bütün bu ayrıcalıklar insan aklı ve bilgisi sayesinde gerçekleşmektedir. Bilgi ve akıl, insanın diğer canlılardan güçlü olmasını sağlar. İnsanı tüm canlıların en üstün kılan aklı ve bilgisidir.

İnsanı diğer varlıklardan farklı kılan bir diğer özellik duygulardır. Merhamet, sabır, şefkat, cömertlik, vicdan, adalet, sevgi gibi bir çok duyguya sahip olan insanlar bu duyguları kendi hayatına yansıttığı oranda diğer varlıklardan farklı olurlar. İnsan, kendini ve çevresini daha iyi tanımak için aklını kullanır. İnsanlar akıl sayesinde faydalanacağı araç ve gereçler üretir, buluşlar yapar. Uçak, gemi, otomobil, bilgisayar, televizyon, buzdolabı bu araçlardan yalnızca bazılarıdır.

Düşünen, araştıran ve sorgulayan bir varlık olan insan nasıl ve niçin yaratıldığını merak eder. O, doğadaki güzellikler ve evrendeki uyumlu işleyiş üzerine devamlı olarak akıl yorar. Güneş’in, Ay’ın, Dünya’nın ve diğer gök cisimlerinin oluşumunu anlamaya çalışır. Bunların kendiliğinden mi oluştuğunu, yoksa bir güç tarafından mı yaratıldığını merak eder, araştırır.

İnsan; evreni ve evrendeki her şeyi yaratan mutlak bir varlık olduğu inancına, sadece aklı ile ulaşabilir. Aklı sayesinde evreninde bir sahibinin olduğunu anlar. Kur’an¬ı Ke¬rim’de, “…De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Doğrusu, ancak akıl sahipleri bunları hakkıyla düşünür. ” (Zümer suresi, 9.ayet) buyrularak aklını kullananlar, ilim öğrenip Allah’ın varlığına ve birliğine inananlar övülür. Kutsal kitabımız Kuran-¬ı Kerim’de; varlıklar, durumlar ve olaylar hakkında düşünebilen, bunları sorgulayabilen kimseler övülmüş; düşünmeyen, sorgulamayan, yani aklını kullanmayan kimseler ise kınanmıştır.

İnsan, yaratılışı gereği yüce bir varlığa inanma eğilimindedir. Kur’an, insandan aklını kullanmasını ve inancını güçlendirmesini istemektedir. Bu konuda neler yapılması gerektiğini insana peygamberler öğretmiştir.