İş güvenliği nedir?

İşçi sağlığı ve iş güvenliği sadece teknik ve tıbbi bir çalışma olarak ele alınamayacak bir konudur. İşçilerin beslenme ve barınma olanakları, doğal çevrenin yaşanabilir olması işçilerin sağlığını ve güvenliğini doğrudan doğruya etkilemektedir. “işçi sağlığı” ve “işçi güvenliği” dendiği zaman mavi ve beyaz yakalı, kadrolu – taşeron ya da kamuda memur statüsünde olan tüm çalışanları kapsayacak şekilde ele alınmalıdır.

İşçi sağlığı ve iş güvenliğine önem verilmesinin temel nedeni; yaş, cinsiyet, ırk ve meslek farkı gözetilmeden her çalışanın yaşama hakkının en yüksek düzeyde garanti altına alınması gerekliliğidir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği duyarlılığının ve çalışmalarının gelişmesinde, işçilerin 200 yılı aşan mücadeleleri etkili olmuştur. Sanayi devrimi ile birlikte işçiler toplumda önemli bir yer edinmeye başlamışlardır. Üretimin ana ögesi işçiler olmuşlardır. 1830’lu yıllardan itibaren başta İngiltere olmak üzere Avrupa ülkelerinde işçiler önemli kazanımlar etmek için mücadele etmişlerdir.

İş kazaları, işin niteliğinden kaynaklanan meslek hastalıkları ve dolayısıyla çalışma ve iş güvenliği, gerek insani açıdan ve gerekse ekonomik yönden çok ciddi bir sorundur. İşçilerin iş kazalarına maruz kalmalarını önlemek amacıyla güvenli çalışma ortamı oluşturmak için alınması gereken tedbirlerin bütününe “İş Güvenliği” denir. Aynı zamanda bir kuruluşun gerçekleştirmekte olduğu faaliyetlerden etkilenen bütün insanların (çalışanların, ziyaretçilerin, geçici işçilerin, alt yüklenici çalışanlarının, müşterilerin ve iş yerindeki herhangi bir kişinin) sağlığına ve güvenliğini etkileyen faktörleri ve koşulları inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmaktadır.

Genel anlamda iş güvenliği hem çalışanları korumayı hem de bütün işletmenin ve üretimin güvenliğini, yani çevredekilerin ve çevrenin korunmasını esas alan tedbirlerin bütünüdür. Dünyada ve Türkiye’deki hızlı sanayileşme ve teknolojideki gelişmeler ile doğru orantılı olarak bilhassa iş yerlerinde çalışanların güvenliği ile ilgili bazı sorunlar da açığa çıkmıştır. Bundan dolayı bazı önlemleri önceden alarak iş yerlerini güvenli hale getirmek gerektiğinden dolayı iş güvenliği son dönemde daha çok önem kazanmıştır.

İş güvenliğinin amaçlarını şöyle sıralamak mümkündür:
1- Çalışanlara en yüksek seviyede sağlıklı çalışma ortam sağlamak,
2- Çalışma şartlarının olumsuz etkilerinden bütün çalışanları korumak,
3- İş ve işçi arasında en iyi uyumu temin etmek,
4- İşyerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da zararları en aza indirgemek,
5- İş kazalarında oluşabilecek maddi ve manevi zararları tamamen yok etmek,
6- İşçilerin çalışma verimini arttırmak.

İşçi sağlığını olumsuz yönde etkileyen bazı önemli faktörler ise şunlardır:
1- Gereğinden fazla sıcak ve nemli ortamlarda ya da kirli havada çalışmak.
2- Yetersiz derecede ışıklandırma.
3- Fazla gürültüye maruz kalma.
4- Bedeni, gözü ya da kulağı yoğun olarak yoracak işler.
5- Çalışma tempoları.
6- Ara verme imkanlarının oldukça az olması.
7- Gece işi ya da vardiya işler.
8- Ağır çalışma koşulları.
9- İş yeri atmosferinin kötü olması ve iş stresine neden olabilecek bütün olumsuz etkenler.

İş sağlığı ve iş güvenliğinin başlıca ilgi alanları şunlardır:
1- İş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin yükümlülükleri
2- İş sağlığı ve güvenliği konusunda devletin yükümlülükleri
3- İş sağlığı ve güvenliği kurulları
4- İş yeri sağlık birimleri ve iş yeri hekimliği
5- Çalışma hayatında çocuk işçilerin korunması
6- Çalışma hayatında kadın işçilerin korunması
7- İş sağlığı ve güvenliği konusunda işverenin yükümlülükleri

İş sağlığı ve iş güvenliği Türkiye’de şu yasalar ile belirlenmiştir:
1- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
2- 506 sayılı SGK kanunu
3- Türk Ceza kanunu
4- Borçlar Kanunu
5- Türk Tabipleri birliği kanunu
6- Çevre mevzuatı
7- Sendikalar kanunu
8- Türk Ticaret Kanunu