İslam cemaatleri neyi ifade eder?

Bugün ülkemizde ve pek çok İslam memleketinde, cemaatler bulunmaktadır. Bu cemaatler, İslam ilim ve irfanını gençlerin gönüllerinde yer etmesini sağlamak ve İslami ilimlerin nesiller boyunca devamı sağlamak adına çalışırlar. Bu kutsal görev cemaatler nezdinde olduğu gibi, fert nezdinde de İslam dininin vermiş olduğu br vazifedir. Her Müslüman yaşamı boyunca çevresindeki insanlardan sorumlu ve İslamiyeti anlatmakla yükümlüdür. Buna kısaca “emri bil mağruf, nehyi anil münker” olarak isimlendirebiliriz.

Cemaatlerin bu vazifesi mübarek bir yükümlülüktür ancak bazı tutumları İslam düşüncesini yanlış anlaşılmasına sebep olabilir. Bu yanlış düşüncenin vazifelerini layıkıyla yapan cemaatleri toplum nezdinde bulunan memnun edici konumunu düşürmez ama İslam düşüncesinin daha da gelişmesi adına bazı tutumlarından vazgeçmeleri gerekir. Bu tutumlar arasında en bariz olanı, cemaatlerin birbirlerine olan bakış açısıdır. Bu bakış, diğerinin eksik olduğunu veya kendi medresesinden geçmeyen bir İslam mücahidinin yarım görülmesi gibi bir düşüncedir. İşte bu durum, İslam vahdet anlayışıyla bağdaşmadığı gibi, İslam düşünce dünyasını da belli bir cemaatin mazide kalmış düşüncesi etrafında kısıtlı bırakır.

Halbuki İslam, ilim geliştikçe gelişen ve farklı düşünce ufuklarına kapı aralayan bir dindir. Onun her zaman hakikatlerinin daha bariz bir şekilde belli olacağını Kuran-ı Kerim söylemektedir. Bu nedenle zamanımızda gelişen bilimsel veriler üzerinde düşünüldüğünde, eskilerin söylemeye çalıştıklarından daha kanıtlanabilir İslami düşünce sistemi ortaya konulabilir. Bu yeni bir İslam düşüncesi üretme değildir. İslamın dayanmış olduğu sistem bellidir. Kuran ve sünnet, icma ve kıyastır. Ancak düşünce sisteminin gelişmesiyle ortaya bunlar ışığında konulan içtihatlar da bir gerçektir.

Cemaatlerin tutumları ise, kendilerince söylenmemiş bir düşünceyi asla kabul edememeleridir. Bu görüş ise, İslam alim ve mütefekkirlerini yetişmesine engel olmaktadır. Çağımızın bilimi geliştikçe İslam hakikatlerinin doğruluğunun yeniden yazılması ve insanlara anlatılması yolunda gerçekleştirilen her çalışma, büyük bir nimettir. Bilim gelişmeden önce söylenen bazı şeyler, bugün pekala derecede daha farklı şekilde insanlara anlatılabilir. Ama cemaatler bu konuda biraz sıkıntılıdırlar.