İslam İşbirliği Teşkilatı nedir?
İslam Konferansı Örgütü ya da şimdiki ismiyle İslam İşbirliğiÖrgütü, 21 Ağustos 1969 tarihinde İsrail’in işgali altında olan Kudüs’teki, Al-Aksa Mescidi’nin yakılmasının İslam dünyasında uyandırmış olduğu tepki üzerine, 22–25 Eylül 1969 tarihlerinde Rabat’ta ilk kez düzenlenmiş olan İslam Zirve Konferansı’nda alınan bir kararla kurulmuştur. Örgütün ismi 2011 yılının Haziran ayında Astana’da düzenlenen 38. Dışişleri Bakanları Konseyi’nde İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) olarak değiştirilmiştir.
Teşkilatın toplam 57 üyesi bulunmaktadır. Bu üyeler;
Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Benin, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Brunei, Burkina-Faso, Cezayir, Cibuti, Çad, Endonezya, Fas, Fildişi Sahili, Filistin, Gabon, Gambiya, Gine, Gine Bissau, Guyana, Irak, İran, Kamerun, Katar, Kazakistan, Kırgızistan, Kornorlar, Kuveyt, Libya, Lübnan, Maldivler, Malezya, Mali, Mısır, Moritanya, Mozambik, Nijer, Nijerya, Özbekistan, Pakistan, Senegal, Sierra Leone, Somali, Sudan, Surinam, Suudi Arabistan, Tacikistan, Togo, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Uganda, Umman, Ürdün, Yemen, Suriye (Üyeliği 14-15 Ağustos tarihlerinde düzenlenen IV. Olağanüstü İTT Zirvesi’nde askıya alınmıştır.)
1970 yılının Mart ayında Cidde’de gerçekleştirilmiş olan Birinci İslam Dışişleri Bakanları Konferansı’nda Genel Sekreterliğin oluşturulmasına ve Sekretaryanın, Kudüs’ün kurtarılmasına kadar, Cidde’de faaliyette bulunmasına karar verilmiş, ayrıca bir Genel Sekreter atanmıştır. BM’de daimi olarak temsil de edilir.
Pakistan’da yapılmış olan ikinci toplantıda İslam Kalkınma Bankası’nın kuruluş planı gündeme getirildi. İslam Konferansı Teşkilatı 20 Ekim 1975 tarihli zirve toplantısında İslam Kalkınma Bankası’nın kuruluş planını onaylamıştır. Bugün İslam aleminin tek çatı altında toplandığı tek kuruluş sıfatına sahip bir kuruluştur. Genel sekreterlik görevini Ekmeleddin İhsanoğlu’ndan sonra İyad bin Emin Madani yapmaya başlamıştır.
Teşkilatın en yüksek karar alma organı olan Zirve toplantıları her üç yılda bir, Devlet ve Hükümet Başkanları düzeyinde gerçekleştirilmektedir. İhtiyaç duyulduğu dönemlerde, olağanüstü zirve toplantısı da yapılabilmektedir. Örgüte üye olan ülkeler zirve toplantılarına coğrafi gruplar (Arap, Asya ve Afrika) esasında dönüşümlü olarak ev sahipliği yapmaktadırlar. Bu kural diğer İİT toplantıları için de geçerlidir. İslam İşbirliği Teşkilatının kuruluşundan günümüze kadar ve çeşitli üye ülkelerin ev sahipliğinde 12 tane Zirve ve 4 tane Olağanüstü Zirve toplantısı düzenlenmiştir. Son Olağanüstü (IV.) Zirve toplantısı 14-15 Ağustos 2012 tarihlerinde Mekke’de, (XII.)Zirve toplantısı, 6-7 Şubat 2013 tarihlerinde Mısır’ın başkenti Kahire’de gerçekleştirilmiştir. Bir sonraki 13. İslam Zirve Toplantısı’nın 2016 yılında ülkemizde düzenlenmesi kararlaştırılmıştır.
Diğer önemli toplantılar, İslami Zirve’de alınan kararların işleyişini incelemek için üye ülkelerin Dışişleri Bakanların her yıl toplanması ile gerçekleştirilir.
Daimi sekreterya, teşkilatın yönetici organıdır. İki organın kararlarının uygulanması ile görevlendirilmiş olup, merkezi Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde bulunmaktadır.
İslam İşbirliği Teşkilatı’nın başlıca organları şunlardır;
1. Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (COMCEC-İSEDAK)
2. Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Daimi Komitesi (COMSTECH)
3. Enformasyon ve Kültürel İşler Daimi Komitesi (COMIAC)
4. Daimi Mali Komite
5. Kudüs Komitesi
6. Ekonomik, Kültürel ve Sosyal Sorunlar İslami Komitesi
Teşkilatta günümüze kadar görev yapan genel sekreterler şunlardır:
1- Tunku Abdül Rahman (Malezya, 1971 – 1974)
2- Hassan El-Tuhami (Mısır, 1974-1975)
3- Amadou Karim Gaye ( Senegal, 1975-1979)
4- Habib Chatty (Tunus, 1979-1984)
5- Syed Sharifuddin Pirzada (Pakistan, 1984-1988)
6- Hamid Algabid (Nijer, 1988-1996)
7- Azeddine Laraki (Fas,1996-2000)
8- Abdulvahed Belkeziz (Fas, 2000-2004)
9- Ekmeleddin İhsanoğlu (2004 -2014)
10- İyad bin Emin Madan (Suudi Arabistan, 2014 – görevde)