İslamiyetin anneye bakışı nasıldır?

İslam’ın annelik makamı ve annenin insanın hayatındaki rolünü bakışını anlayabilmek için Kutsal kitabımız Kuran-ı Kerim’e ve hadislere bakmak gerekir.

Dünyaya gelmemize vesile olan anne-babalarımız, insanlığın hayat kaynağıdır. Her insan acizlik içine düştüğünde ilk olarak anne babasının şefkatine merhametine ihtiyaç duyar. Anne ve babalar çocuklarına büyük bir zevkle kol kanat gererler. Onlar, yemez yedirir, giymez giydirirler. Doğruyu, yanlışı, merhameti, şefkati, sevgiyi, fedakarlığı ve bdaha birçok erdemi, güzellikleri öncelikle onlardan öğreniriz

Bilhassa Kuran-ı Kerimde ana-baba hakkı üzerinde ısrarla durulur. Bu konudaki ayetlerden biri şöyledir: “Rabbin ondan başkasına ibadet etmemenizi ve anne babaya iyilik etmenizi emretmiştir. İkisinden birisi yahut her ikisi senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa, sakın onlara öf bile deme; onları azarlama onlara güzel söz söyle; onlara rahmet ve şefkat dolu tevazu kanadını ger. Onlara alçak gönüllü ve şefkatli davran ve onlar hakkında dua edip şöyle de: Ey Rabbim, bunlar küçükken beni nasıl yetiştirip büyüttülerse, sen de onlara merhamet et, acı.” (İsra Suresi, ayet 23-24)

Lokman suresi 24. Ayette ise şöyle buyrulmaktadır: “Biz insana anne ve babasını tavsiye ettik anası onu zayıflık üstüne zayıflık çekerek karnında taşımıştır. Onun (memeden) ayrılması da iki yıl içinde olmuştur onun için biz insana bana ve ana baba şükret dönüş banadır diye öğüt verdik.”

Peygamber efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) şöyle buyurmuştur: “Cennet annelerin ayağı altındadır.” Yine bir başka hadiste Peygamber efendimiz: “Annelerin ayaklarının altı, cennet bahçelerinden bir bahçedir” buyurmaktadır. Bu hadislerden anlaşılacağı üzere cenneti kazanmak, annelerin gönlünü kazanmak, ancak onlara iyilik etmekle mümkündür. Çocukların saadet ve mutluluğunun temel taşını koyan annelerdir. Kötülüklerin temel taşını koyan da yine annelerdir. Zira annelerin niyetleri, amelleri, yedikleri lokmalar, davranışları, imanı ve takvası rahimdeki çocuğu üzerinde doğrudan etkilidir.

Allah-u Teala anne babaya iyilik etmeyi, onlara şükretmeyi kendi ibadeti ve şükrüyle birlikte zikretmiştir. Bu da anne babanın dindeki makamını ve onlara iyilik ve itaat etmenin önemini göstermektedir. Onun içindir ki anne, babaya itaat etmek günah ve farz olan şeyler haricinde farzdır.

En’am Suresi 151. Ayette şöyle buyrulmaktadır: De ki: “Gelin size Rabbinizin neleri yasakladığını okuyayım! O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın babanıza annenize iyilikten ayrılmayın yoksulluk yüzünden çocuklarınızı zayi etmeyin; zira sizin de onların da rızkını Biz veririz kötülüklerin açığına da gizlisine de yanaşmayın Allah’ın muhterem kıldığı cana haksız yere kıymayın İşte duydunuz ya O size düşünesiniz diye bunları emretti!”
Lokman Suresi 14. Ayette şöyle buyrulmuştur: “Biz insana anne babasına iyi davranmasını tavsiye etmişizdir. Çünkü annesi onu nice sıkıntılara katlanarak taşımıştır. Sütten ayrılması da iki yıl içinde olur. Önce bana sonra da anne babana şükret diye tavsiyede bulunmuşuzdur. Dönüş ancak banadır.”

Ahkaf Suresi 15. Ayette ise “Biz o insana anne babasına güzel davranmayı tavsiye ettik. Annesi onu zahmetle karnında taşıdı ve zahmetle doğurdu. Onun taşınması ile sütten kesilmesi otuz aydır. Nihayet olgunluk çağına ulaşıp kırk yaşına girdiği zaman: “Ey Rabbim beni öyle yönlendir ki bana ve anneme babama verdiğin nimetine şükredeyim ve hoşnut olacağın iyi bir iş yapayım. Soyumdan gelenleri de benim için iyi kimseler eyle. Çünkü ben gerçekten tevbe ile Sana yüz tuttum ve ben gerçek Müslümanlardanım” der. Buyrulmuştur.

Bir gün birisi Peygamber efendimize sorar: “Ben kime iyilik yapayım.” Resulullah “Annene” der. Sonra tekrar kime diye sorduğunda peygamber efendimiz tekrar “Annene” der. Adam tekrar sorar; Resulullah tekrar “Annene” der. Adam tekrar sorunca Resulullah bu sefer “Babana” diye cevap verir.”
“Bir kişi Resulullah’a (s.a.a) gelerek ya Resulullah dedi, anne babanın evlatları boynundaki hakkı nedir? Sevgili Peygamberimiz şöyle buyurdu: “Onlar senin cennet ve cehennemindir.”
Yine Hz. Muhammed bir hadiste şöyle buyurmuştur: “Kim ömrünün uzamasını ve rızkının bollaşmasını istiyorsa, anne babasına iyilik etsin ve akrabalarına sılayı rahimde bulunsun.”

Peygamber efendimiz “Kıyamet gününde iyilerin efendisi ölümlerinden sonra anne ve babalarına iyilik yapan kimselerdir.” Buyurmuştur.

Ayetlerden ve hadislerden anlaşıldığına göre İslam dini anne ve babaya büyük bir önem vermekte. Hatta cenneti annelerin ayakları altındadır denmiştir.