İsmet İnönü kimdir?

Asker olarak derin bir altyapısı olan İsmet İnönü, aynı zamanda önemli bir Cumhuriyet Dönemi siyasetçisidir. Osmanlı İmparatorluğu yıllarında Osmanlı ordusunda orgeneral rütbesi ile hizmet veren İsmet İnönü, daha sonra genelkurmay başkanlığı yapmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra gelişen süreç içerisinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı olan İsmet İnönü, ayrıca Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci cumhurbaşkanıdır. CHP tarafından kendisine “Milli Şef” unvanı da verilen İsmet İnönü’nün ayrıca İstiklal Madalyası da vardır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kaderini belirleyen meşhur Lozan Barış Anlaşması’nı imzalayan kişi olarak da tarihsel süreç içerisinde ayrıca bir yeri olan İsmet İnönü, Kurtuluş Savaşı’na da bizzat katılmış bir askerdir. 1884 yılında İzmir’de dünyaya gelen İsmet İnönü, daha sonra ailesi ile birlikte Sivas’a yerleşmiş ve ortaokulu da burada tamamlamıştır. 1897 yılında İstanbul’da yer alan Mühendishane İdadisi’ne giren İnönü, 1901 yılında Topçu Okulu’na geçerek askerlik kariyerine başlamıştır. 2 yıl sonra 1903 yılında Topçu Okulu’nu topçu teğmeni olarak bitiren İnönü, daha sonra 1906 yılında Erkan-ı Harbiye Mektebi’ni birincilik ile bitirmeyi başarmış ve kurmay yüzbaşı olmuştur.

Kurmay yüzbaşı rütbesi ile Edirne’de 2. Ordu 8. Topçu Alayı’nda bölük komutanı olarak göreve başlayan İsmet İnönü, kurmaylık stajını da burada tamamlamıştır. 1910 yılında 4. Kolordu kurmaylığı görevine getirilen İnönü, önce 1911 yılında Yemen Kuvayi Müretebe kurmayı ve ardından 1912 yılında da binbaşı rütbesi ile kurmay başkanı olmuştur. İkinci Balkan Savaşı’nda Çatalca Ordusu komutanlığını yapan İsmet İnönü, sonrasında İstanbul’da Bulgarlar ile pazarlık masasına oturan heyetin askeri danışmanlığını yaptı. Kurtuluş Savaşı’nın kaderini belirleyen Mudanya Anlaşması’nda Türkiye Cumhuriyetini temsil eden İnönü, 1922 senesinde milletvekili olmuştur.

30 Ekim’de kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk hükümetini kurmuş ve adı daha sonra Cumhuriyet Halk Partisi olacak Halk Fırkasının da başkan vekilliğini yapmıştır. İsmet İnönü’nün ilk başkan olarak yaptığı devrimler arasında halifeliğin kaldırılması, öğretimin birleştirilmesi ve diyanet işlerinin kurulması gibi faaliyet vardır. Takip eden süreç içinde Mustafa Kemal’in yaşamını yitirmesinin ardından 11 Kasın 1938 tarihinde TBMM tarafından 2. cumhurbaşkanı seçilen İsmet İnönü, 1972 yılında CHP içerisinde İnönü görüşünü destekleyenlerin artması ile gücünü kaybetti ve partiden istifa etti. 25 Aralık 1973 tarihinde hayatını kaybeden İsmet İnönü, 28 Aralık’ta devlet töreni ile Anıtkabir’de toprağa verildi.