İyi hoparlör nasıl seçilir?

Hoparlör elektrik enerjisini akustik enerjiye çeviren ses sistemleri parçalarıdır. Hoparlörler bunu gerçekleştirirken manyetizmin prensiplerini kullanır. Bir mıknatısta Kuzey kutbu (N) ve güney kutbu (S) (pozitif ve negatif) olmak üzere iki zıt kutup bulunur. Zıt kutuplar birbirini çekerken, aynı kutuplar ise bilindiği gibi birbirini iter.

Hoparlör, bir sabit kalıcı mıknatıs ve bir de hareket edebilen elektromıknatıstan meydana gelir. Elektromıknatıs bir iletkenden akım geçmesi sonucu oluşur. İletken silindirden geçen akım alternatif akım olup yönü sinyalin (güçlendirilen ses sinyali) frekansına göre değişmektedir. Bir yönden akım geçerken pozitif manyetik alan oluşturulur, iki manyetik alan birbirini iter ve iletken silindir mıknatıstan uzaklaşarak hareket eder. Sinyal yön değiştirdiği zaman ise iletken silindir diğer yönde hareket eder.
Hoparlör seçimi bilgi isteyen bir durumdur. Öncelikle hoparlörün hangi ihtiyacı karşılamaya yönelik olduğu doğru bir şekilde belirlenmelidir. Seminerler, toplantılar ve kurslar gibi ortamalrda kullanılacaksa ona göre bir hoparlör bakmak gerekir. Eğer ev ortamında kullanılacaksa daha basit yapıda bir hoparlör seçilebilir.

Bütün hoparlörler için belli kurallar vardır. Hoparlörlerin aktifler ve pasifler olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar. Aktif hoparlörler iç yapılarında bir güç kaynağına sahiptirler ve mutlaka elektrik şebekesine bağlanmaları gerekir. Diğer yandan pasif hoparlörlerin ise böyle elektrik şebekesine yoktur ve yükseltme merkezi olan amplifikatörden gelen ses sinyalini alıp doğrudan sese çevirirler. Aktif hoparlörle bu durumda amplifikatör içinde yapılan yükseltme işlemini doğrudan kendi içlerinde yaparlar ve DVD ve diğer kaynaklarda standart olan yükseltilmemiş (line seviyesinde) çıkışlara bağlanabilirler.

Bir hoparlörün kabininin kalitesi; tasarımında o hoparlöre gösterilen özene ve konstrüksiyonuna dayanır. Hoparlörün ağırlığı kimi kişiler için oldukça önemlidir. Bu nedenle daha hafif olanı tercih ederler. Bazı hoparlörler dış kaplamalarının altında kat kat sıkıştırılmış sunta vb malzeme kullanırken, bazıları ise bu malzemeler arasında kumu presleyerek sıkıştırırlar.

Hoparlörlerin üzerine uygulanan kaplama içinse genellikle vişne, dişbudak, akgürgen veya gül ağacı tercih edilir. Bu kaplamalar, üreticilere kaplamada kolaylıklar kadar, renk seçeneklerini çeşitlendirme imkanı da sağlar.

Plastik dökme kasalı hoparlörler ağaç kasalara göre genel olarak daha düşük kaliteli kabul edilirler. Akustik konusundaki yenilikler, özel plastikten yapılmış yekpare plastik kasaların da son derece kaliteli olabileceklerini göstermiştir.

Hoparlör besleme devrelerinde 2×0,75 mm² lik çok damarlı kablolar (bitişik kordon, blendajlı kablo vb.) kullanılmalıdır. Kullanılan kablo iki renkli tipte olursa artı (+) ve eksi (-) uç kolay bir şekilde belirlenebilir. Hoparlörleri beslemede kullanılan kablo blendajlı (örgülü) olursa ses kalitesi çok daha iyi olur. Nasıl bir müzik yayın sistemi kurmalıyım sorusu çok karşımıza çıkar. Yüksek güçlü seslendirme düzeneklerinde devre elemanı seçimi, teknik bilgi ve tecrübe gerektirir. Bundan dolayı malzeme alımı yapılırken köklü geçmişe sahip firmaların satışını yaptığı kaliteli hoparlör, mikrofon, anfi, kolon donanımları tercih edilmelidir.

İdeal bir hoparlör, yaydığı sesin seviyesi ne olursa olsun sesi orijinaline sadık bir şekilde ve ses seviyesinden bağımsız olarak meydana getirir. Ancak gerçek hoparlörler sesin düzeyine bağlı olarak karakter değiştirebilirler. Bunun ses kalitesi için önemli bir özellik olduğu bilinse de lineritenin ölçülerek karşılaştırılabilmesi için hala geniş kabul görmüş bir parametre bulunmamaktadır. Bu konuda GedLee tarafından yenilikçi çalışmalar yapılmaktadır. THD (toplam harmonik bozulma) ve IMD (intermodülasyon bozulması) parametrelerinin farklı genliklerdeki büyüklükleri incelenerek de hoparlörün lineeritesi ile ilgili bilgi elde edilebilir.

Hoparlörlerin çalışma gücü de son derece önemlidir.Bazı hoparlör broşürlerinde RMS yerine Türkçe karşılığı çalışma gücü anlamına gelen Operating Power tanımı da kullanılır. Hoparlöre bir ya da üç metre uzaklıkta duran 96dB ya da 86dB ses basıncı elde edilmesi esnasında hoparlörün harcadığı elektrik gücüdür. Bu güç Watt cinsinden gösterilir ve hoparlörün minimum yıpranma ile verebileceği ses gücünü ifade eder. Hoparlör satın alırken bilhassa RMS ve OP güç değerine dikkat etmek gerekir.

Bir müzik sistemini oluşturan parçaların uyumu en önemlisidir. Çok pahalı ve kaliteli fakat ancak birbiriyle uyumsuz parçalardan meydana gelen bir müzik sistemi mütevazi bir sistemden daha kötü bir sonuç verebilir.