Kabızlık neden olur?
Kabızlığın nedenleri farklı olsa da, karında meydana getirdiği şişlik ve ağrı gibi etkilerinde farklılık olmaz. Yeterince su içmemek, kafeinli içeceklerin fazla alınması, hareketsiz bir yaşam tarzı, protein ağırlıklı beslenme düzeni, bazı ilaçlar kabızlığa neden olabilir. Kabızlık vücuttaki bağırsak hareketlerindeki azalma ve zorlanmayla oluşur. Bu hareketler herkeste farklı sıklıkta olur. Bazı kişilerin bildiği gibi her gün tuvalete çıkmamak kabızlık anlamına gelmez. Dışkılama haftada ikiden daha az olduğunda kabızlık düşünülmelidir. Kabızlık kişilerin yaşadığı yapısal bir sorundan ziyade, bağırsakların işleyişinden oluşur. Bu farklı sebeplerle olabilir. Bunların en fazla etkili olanları;
Yeterince su içmemek: Sindirim sırasında parçalanan besinlerin suyu bağırsaklar tarafından emilir ve posası bırakılır. Bu su farklı sebeplerden emilmediği zaman ishal oluşuyorsa ve vücutta yeterince su olmazsa bu kabızlığa neden olur. Vücuttaki susuzluğun önlenmesi için, bol su tüketilmelidir. İçeriğinde alkol ya da kafein olmayan sıvılar tüketilmelidir. Bununla bağırsaklardaki ve dışkıdaki su oranı artacak ve dışkılama kolay olacaktır.
Beslenme düzeninde bozulma: Bu vücudun alışık olduğu dışında bir beslenme düzenine girmesi halinde söz konusu olur. Bu daha çok uzun yolculuklarda sık yaşanan bir sorundur. Bu dönemde gaz, şişkinlik ve kabızlık yakınmasının oluşması genellikle yolculukta tüketilen besinlerden ve hareketsiz olmaktan kaynaklanır. Yolculukta yemek saatlerinin bozulması, hazır gıdaların tüketimi, sindirimde alışık olunmayan gıdaların tüketilmesi kabızlık nedenidir.
Hareketsiz olmak: Hareketsiz yaşam tarzı bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına neden olur. Bu etken kabızlığa sebep olur. Bir kaza ya da hastalık gibi durumlarda uzun süre yatan kişiler için kabızlık kaçınılmaz bir sonuçtur. Fiziksel aktivitenin az olması sağlıksız bir yaşamdır. Düzenli egzersizler sindirim için yardımcı olur.
Lifli besinlerin az tüketilmesi: Beslenmede liften düşük, yağ oranı yüksek peynir, et ve yumurta gibi besinlerin olması sindirimi yavaşlatır. Bunları severek tüketen ve bunlardan vazgeçemeyen kişiler brokoli, bezelye, domates, havuç, yeşil salata gibi lifli gıdaları da tüketmelidir. Lifli yiyecekler kuru ve katı dışkılamayı engeller ve kabızlığa neden olur.
Depresyon: Depresyon her zaman vücudun işleyişinin yavaşlamasına neden olur. Bunun içinde bağırsak hareketleri de girer. Depresyona bağlı olan huzursuz bağırsak sendromu kabızlığın oluşmasına yatkın olur. Depresyonda kullanılan antidepresan ilaçlarında yan etkisi kabızlığa neden olabilir.
Stres: Stresli olunan zamanda insanlar sağlıklarına da yeterince dikkat etmezler. Bu dönemde yemeklerinde sağlıksız seçimler yapma, vücuttaki stres hormonlarının salınması ve sinir sisteminin bundan olumsuz etkilenmesinden sindirim sistemi de etkilenir. Bu kabızlık için yeterli zemin hazırlar.
Dışkılamanın ertelenmesi: Bunu yapan kişilerin genellikle hemoroid ya da makat çatlağı problemi olduğundan, dışkılamayı ertelemeyi seçerler. Buna bir süre sonra vücut alıştığından, dışkılama sürekli ertelenerek, kabızlık yaşanır.
Laksatif ilaç kullanmak: Kabızlık için kullanılan laksatif ilaçlar dışkılamayı kolaylaştırır, ancak iki farklı şekilde etkide yapar. Bunların bir kısmı dışkıyı yumuşatır, bir kısmı ise bağırsak hareketlerini arttırıp kabızlığı giderir. Bağırsak hareketlerini artıran etkiyi yapan ilaçlar uzun dönem kullanılırsa, bağımlılık yapar ve bağırsakların tembelleşmesine neden olabilir. Bu yüzden ilaçlar kullanılırken doktorun önereceği süre ve doz dikkate alınmalıdır. Bu dönemde başka ilaçların gelişigüzel kullanılmaması gerekir. Etkili ağrı kesici ilaçlar, demir hapları, antidepresanlar laksatif ilaçlarla alınırsa kabızlığa neden olabilir. Bu çoğu ilacın sindirimde bağırsak ve mide tarafından emilmesi nedeniyle olur. Tansiyon ilaçları, alerji ve idrar söktürücü ilaçlarda kabızlığa sebep olan ilaçlardır.
Hipotiroidi: Bu rahatsızlık sırasında tiroit bezi yeterince hormon üretemez. Vücudun metabolizması yavaşlar. Bu tiroit hormonunun metabolizmanın düzgün çalışmasında önemli bir role sahip olmasından kaynaklanır. Fakat hipotiroidi olan herkes kabızlık sorunu yaşamayabilir.
Nörolojik rahatsızlıklar: MS, parkinson gibi nörolojik rahatsızlıklar sindirim sistemini etkileyebilir. Bu yüzden hastalarda sıkça kabızlık görülür. Ayrıca diyabet gibi hastalıklarda sindirimde sinir hasarı yapar ve kabızlık sorunu olabilir. Kabızlığı uzun süre çeken kişiler bir kan testi yaptırıp, kan şekerine baktırmalıdır.
Huzursuz (irritabl ) bağırsak sendromu: Bu kişilerde kabızlığın neden olduğu henüz kesin olarak belirlenmemiştir. Fakat kaygı, stres ve depresyon gibi sorunların kabızlığa neden olduğu düşünülür.
Hamilelik dönemi: Bu dönemde kadınlarda hormonal değişimler olması ve rahmin büyüyerek bağırsaklara baskı yapmasıyla kabızlık olması normaldir.
Doğum yapmak: Hamilelik döneminden sonra, kabızlık doğum sonrasında da sürebilir. Doğum sırasında kullanılan ilaçlar ya da karın kaslarındaki ağır işleme kabızlığı devam ettirebilir.