Kaju nasıl bir bitkidir?

Son zamanların en popüler çerezlerinden biri olan kaju, sakız ağacıgiller familyasına ait bir tropikal iklim bitkisidir. Şekli ay biçimine benzeyen kajı fıstığının fiyatı da oldukça pahalıdır. Kaju ilk defa Brezilya’ da yetiştirilmiş ve Portekizliler tarafından bütün dünyaya tanıtılmıştır. Kaju bitkisinin en çok yetiştirildiği yer, ekvator kuşağı ve çevresidir. Buranın iklim özellikleri kaju yetiştiriciliğine daha uygundur.

Kaju harika tadının dışında besleyiciliği, vücudu güöçlendirme ve hastalıklardan koruma özelliği ile son derece faydalı bir çerez olarak hayatımızdaki yerini almış bulunmaktadır.

Brezilya’ yı işgal etmek için buraya giden Portekizliler’ henüz 16. yüzyıl başlarında kaju ağacını keşfettiler. O güne kadar faklı uluslar tarafından kaju bitkisi bilinmemekteydi. Portekizli denizcilerin, Brezilya’dan kaju tohumlarını alıp batı Afrika kıyılarına kadar bu tohumları taşıması ile başlayan kajunun yaygınlaşması süreci Afrika topraklarına doğru bir yayılma göstermiştir. Afrika’nın batı kıyısında Gabon, Angola ve Namibya gibi ülkelerden doğu Afrika’daki ülkelere, Mozambik, Kenyave Tanzanya’ya kadar yayılmıştır.

Kaju sadece kavrularak tüketilen bir çerez türü değildir. Yalnızca çok yağış alan iklimlerde yetişmesinden dolayı dünyada sadece belirli yerlerde yetişmektedir. Günümüzde Hindistan Kaju fıstığı yetiştiriciliğinde en fazla üretim yapan ülke olarak ön plana çıkmaktadır. Brezilya kaju üretimi ve ihracatında dünya ikincisi, Afrika ise üçüncü sırada yer almaktadır.

Kaju bitkisinin üretimi genel olarak tohumla yapılmaktadır. Gece sıcaklığının 20 gündüz sıcaklığının ise 30 derece olduğu mevsimlerde ekilmesi gereken bir bitkidir. Kuraklığa dayanıklı olan kaju soğuğa dayanamaz. Ağaç normal şartlarda 5 yaşında meyve vermeye başlamaktadır. Bakımlı kültür ortamlarında iki yaşında da meyve verdiği görülür. 20-30 yıllık bir ömrü olan kaju ağacı ortalama 15 kg meyve vermektedir.
Orta Amerika yerlileri tarafından ayak basmadan önce yüzyıllar boyunca ağacın meyvesi ateş düşürücü, mide güçlendirici ve ağız kokusunu giderici olarak kullanılmıştır. Kaju bademi kurutulup kabuğu çıkarıldıktan sonra çerez olarak tüketilmektedir. Lezzeti en çok kuru bademe benzer. Güney Hindistan’da et ve sebze yemeklerinde kullanılmaktadır.
Bitki son derece iyi bir yüksek tansiyon düşürücü ve tansiyon ayarlayıcı olmasının yanı sıra şeker hastalığı için de oldukça faydalıdır. Bunun için ağacın kabuğundan yapılan 5-10 gram toz yarım litre suda eritilir ve günde iki kez olmak üzere 20 ml içilir. Ağaç kabuğunun kaynatılmış suyu bazı kadın hastalıklarında yara iyileştirici olarak kullanılmaktadır. Bileşiminde E vitamini ile oleik ve linoleik yağ asitleri olan kaju yağı, yaşlılıkta kuru ve tahrip olmuş olan ciltlerde canlandırıcı etki göstermektedir.

Kaju fıstığının diğer fıstık çeşitlerinden daha pahalı olma sebebi her iklimde yetiştirilememesi ve her kaju elmasından sadece bir tane kaju fıstığı üretilebilmesidir.

Hindistan topraklarında yapılmakta olan kaju yetiştiriciliği için hasat zamanı Mayıs ayına denk gelmektedir. Bu hasat zamanı Brezilya’ da Ekim ayına tekabül etmektedir. Kaju ağacının meyvesi, hızla çürümesinden dolayı, ekonomik anlamda bir değere sahip değildir. Ancak kaju fıstığı, son derece değerli bir üründür. Yetiştirilme koşullarının zorluğu ve zahmetinden dolayı maliyeti yüksek olan kaju fıstığının, bu ve benzer nedenlerle fiyatı oldukça yüksektir. Ancak sık tüketilmesi, fiyatına pek aldırış edilmeden piyasada aranıyor olması gibi çeşitli faktörler, bu fıstığın lezzeti ve bilinirliği konusunda ışık tutmaktadır.
Ülkemizde de marketlerde ve kuruyemiş satılan yerlerde bulabileceğiniz Kaju fıstığı sağlık açısından çok faydalıdır.