Kalem aşısı nedir?

Aşılama, iki , bitki parçasının bir bitkiymiş gibi kaynaşacak ve büyümelerine devam edecek şekilde birleştirme tekniğidir.Çok yıllık süs bitkilerinin ve bilhassa meyve ağaçlarının üretilmesinde uygulanan bir çoğaltma yöntemdir. İyi nitelikli bir ağacın tohumu ya da bir meyve ağacının tohumu veya bir meyvenin çekirdeği ekilirse sonuçta o bitkinin özelliklerini taşımayan değişik bir bitki elde edilir. Ana bitkiden farklı bir bitki ortaya çıkmaktadır.

Meyve ağaçları uzun senelerden beri serbestçe yabancı tozlanmış olduklarından dolayı çok yaygın bir heterozigotiye sahiptir. Genetik açılım olur ve ana bitkiden farklı çok çeşitli yeni bireyler elde edilmektedir.
İki bitki parçasını birleştirip kaynaştırarak tek bir bitki gibi büyüme ve gelişmesini sağlamak olarak tanımlanan “Aşı” işleminin yapılabilmesi için iki ayrı parçaya gereksinim var demektir. İşte, oluşan yeni bitkinin toprak üstü kısmını yani tacını oluşturan kısmına “Kalem” veya “Çeşit”, kök sistemini oluşturan kısmına ise “Anaç” adı verilir. Göz aşısı yapılamayacak kadar kartlaşmış olan meyve ağaçlarına kalem aşıları yapılır. Kalem aşılarında, üzerinde 2-3-4 göz bulunan bir dal parçası (kalem) kullanılır. Kalem aşılarının yapılış şekillerine göre çok çeşitleri vardır. Pratikte en çok kullanılanları; kakma aşı, çoban aşısı, yarma aşı ve İngiliz aşısıdır.

1- Kakma aşı
Fidanlarda, gözden yapılmış olan, göz aşılarının tutmamış olanlarına ilkbahar mevsiminde kakma aşı yapılır. Kakma aşı daha çok baş parmak kalınlığındaki anaçlara uygulanmaktadır. Aşılanacak anacın tepesi, toprak seviyesinden itibaren bir karış yükseklikten hafif eğimli olacak şekilde kesilir. Anacın tepesinin daha yüksek tarafında iki bıçak kesimiyle “V” biçiminde bir oluk açılır. Aşı kaleminin ucu anacın “ V” biçiminde açılmış olan oluğuna uyacak şekilde yontulur, hazırlanmış olan kalem, anacın oluğunun içerisine, anaçla kalem kabukları birbirine denk gelecek biçimde şekilde yerleştirilir; rafya ile iyi bir biçimde bağlanır ve yara yerleri aşı macunu ile hava almayacak şekilde sıvanır.

2- Çoban aşısı
Çoban aşısı, kalınlaşmış anaçlara uygulanmakta olan bir aşıdır. Anaç düzgün bir şekilde kesilir ve üzeri perdahlanır. Kalemler yaklaşık 10-15 santim boyunda 2-3 gözlü olurlar. Kalemin en altındaki gözün karşı tarafından, tek taraflı olarak yontulur ve üzerinde oturmayı kolaylaştırmak için, kertik yapılır. Hazırlanmış kalem, evvelce kuru kalemle anacın kabuğu içerisinde açılmış olan yuvasına tam olarak yerleştirilir. Anaçla kalem düzgün bir şekilde bağlanır ve bütün yara yerleri aşı macunuyla sıvanır.

3- Yarma aşı
Gövdesi bilek kalınlığında olan ve bu şekilde diğer aşılar uygulanamayan yumuşak çekirdekli meyve türlerinde yapılmaktadır. Anaç tepesinden kesilir ve anacın üzeri perdahlanır. Anacın tepesine yarma aşı usturası dikey bir şekilde konulur ve üzerine tahta tokmakla yavaş yavaş vurulmak sureti ile, anacın tepesi yarılır. Üzerinde 2-4 göz bulunan kalem de en alt gözün iki yanından başlanarak düzgün bir biçimde yontulur. Kalem anaca takılırken, anacın ve kalemin kabuklarının birbirine denk gelmesine dikkat edilir. Aşı yeri iyice bağlanır ve yaralı kısımlar aşı macunu ile sıvanır.

4- İngiliz kalem aşısı
Kış aylarında camekanda yapılmakta olan bir aşıdır. Anaç ile aşı kaleminin aynı kalınlığa sahip olmasına dikkat edilir. Anaç tepesinden vurulur ve aşı bıçağı ile anacın tepesinden itibaren tam olarak 3-4 santimlik bir bölümü, tek taraflı olmak üzere dikine kesilir. Üzerinde 4-5 gözü bulunan ve anaçla aynı kalınlığa sahip olan kalemin alt ucu, tıpkı anaçtaki gibi kesilir ve kalemin kesik kısmı anacın kesik kısmı üzerine tam olarak oturtulur. Rafya ile bağlanır ve macunla sıvanır.