Karaciğer enzimlerinin yüksekliği hastalık belirtisi mi?

Karaciğer enzimlerinin değeri karaciğerin sağlıklı bir şekilde çalıştığını göstermektedir. Bunların yüksek seviyede olması karaciğerde meydana gelen hasarın bir belirtisidir.  Kişilerde gebelik gibi bazı zamanlarda karaciğer enzimlerinin yüksek çıkması normaldir. Karaciğerde olan hasarın ilk belirleyicisi karaciğerde hücreler tarafından kana salınmış enzimlerdir. Normalde sağlıklı olan kişilerdeki enzimler karaciğerde depo edilmektedir. Ancak karaciğerde olan hücrelerde hasar meydana gelirse, bu enzimler kana karışır. Bu durum kişilere yapılan kan testleri yardımıyla tespit edilebilir. Karaciğerde olan hasarın belirlenmesi için, karaciğere özgü aminotranferaz enzimler sık olarak kullanılmaktadır. Bu kullanılan enzimler ise,  aspartat aminotransferaz (AST – SGOT) ve alanin aminotransferaz (ALT – SGPT) dır. Bunlar normal olarak hepatositlerde bulunaktadır. Ancak karaciğerde hasar meydana gelirse, kana karışırlar.

Aminotransferazlar ne işe yarar?

Bu enzimler hücre içinde olan kimyasal reaksiyonları katalizlemektedir. Verici moleküldeki amino grubunu alıcı moleküle transfer etmelerinden dolayı bu isimle anılırlar. AST ve SGOT, ALT ve SGPT tanımlamaları aynı enzimleri anlatmaktadır. AST (SGOT) vücutta karaciğer, beyin, kas ve böbrek gibi farklı dokularda bulunur. Bu dokularda olan hasar nedeniyle, bu enzimin kanda olan değerlerinde yükselme meydana gelir. Bu nedenle AST (SGOT) değerinde olan yükselme yalnızca karaciğere ait olmaz. ALT (SGPT) enzimi genellikle karaciğere özgüdür. Bu enzim karaciğer dışında olan dokularda olsa da, enzimin karaciğerde konsantre edilmesi nedeniyle yükselmesi karaciğerde olan hasarı ifade eder. Bu enzimlerin oranı serumdan ölçülmektedir.

AST (SGOT) enziminin normal seviyesi: 5-40 U/L

ALT (SGPT) enziminin normal seviyesi: 7-56 U/L

ALT ve AST seviyesinin artması neyi ifade eder?

Bu enzimlerin yükselmesi karaciğer hasarının bir göstergesi olarak kabul edilse de, bu kesin şekilde karaciğer hasarına işaret etmez. Bunların yüksekliği hastanın genel durumuyla beraber değerlendirilir. Bu değerlerde olan yüksekliğin sonucunda, karaciğer hasarının derecesinin belirlenmesi yanlıştır. Buna örnek olarak; akut viral Hepatit A hastalarında AST ve ALT değerleri yüksek çıksa da, karaciğerinde hasar oluşmadan iyileşme sağlanır. Kronik Hepatit C hastalarında ise, AST ve ALT seviyeleri düşük çıkmasına rağmen, karaciğerinde yüksek derecede hasar oluşur. Kronik karaciğer yetmezliği olan hastalarda siroz gelişme olasılığı bulunmaktadır.

Karaciğerde hangi hastalıklar AST ve ALT düzeylerini yükseltebilir?

Kişideki yaygın nekroz yani çok fazla sayıda karaciğer hücresinin ölmesi durumunda, kanda AST ve ALT seviyeleri yükselir. Akut viral hepatitler, karaciğer toksisitesi olan ilaçları kullanmak, kardiovasküler kollaps gibi durumlarda karaciğer hücrelerinin hasar görmesi nedeniyle, enzimlerin seviyesi yükselir. Sağlıklı kişilerin bile enzimleri hafif düzeyde yükselme gösterebilir. Ancak yükseklik normal seviyelerin iki katından fazla olmaz. Bu genellikle alkol kullanımından kaynaklanır. Bunun dışında şeker hastalığı, aşırı kilolarda karaciğer yağlanmasına neden olabilir. Kronik Hepatit C hastalarında enzimlerin seviyeleri biraz yükselme gösterebilir.

AST ve ALT seviyelerinin yükselmesine neden olan ilaçlar nelerdir?

Ağrı kesici, psikotik ilaçlar, kolesterolü düşüren ilaçlar, antibiyotikler, kardiovasküler, trisiklik antidepresanlar karaciğer enzimlerinin yükselmesine sebep olabilir. Bu türdeki yükselme ilaçların bırakılmasından sonra en fazla birkaç ay içinde normal seviyelerine iner.

Düşük AST ve ALT seviyeleri nasıl normale getirilir?

Sağlıklı kişilerde olan enzim yüksekliğinin nedeni araştırılmalıdır. Kişilerde enzimlerin yükselmesine neden olabilecek risk faktörleri değerlendirilmektedir. Enzimlerin yüksekliği karaciğerde olan hastalıkla ilgili bazı fikirler verebilir. Alkol kullanımı nedeniyle oluşan değerler AST 300 U/L altında, ALT seviyesi 100 U/L altında olmaktadır. Akut viral hepatitler ise bu değerleri çok yükseltir. Alkol ya da ilaçla yükselmiş olan değerler, bu faktörlerin bırakılmasından sonra normal seviyelerine iner. Obezite nedeniyle oluşan yükselmede, fazla kilonun % 5-10 arasında verilmesiyle enzimler normal seviyelerine gerileme yapar. Buna rağmen enzimlerde düşme olmazsa, yapılan testlerle karaciğerdeki hastalıklar belirlenebilir. Buna uygun tedaviler uygulanması enzimlerin seviyesinin düşmesi sağlamaktadır.