Karaciğer yetmezliği nasıl olur?

Karaciğer yetmezliği oluşması halinde karaciğerin görevlerinin bir bölümünü ya da tamamını yerine getiremez. Karaciğerin işlevleri değerlendirildiğinde, bunların aksaması normal olarak kabul edilebilir. Bu aksaklık az olursa, küçük karaciğer yetmezliği adını alır. Bunun daha ağır olanları da bulunur. Aksama az olursa kişide bulantı, sindirim güçlüğü, uykuya eğilim, cinsel iktidarsızlık, egzama ve ürtiker gibi bazı semptomlar görülür. Ancak bu sorunun bütününde belirtiler belirsizdir. Karaciğerin temel işlevlerinde bir aksama olursa, bunda kesin belirtiler olmadan küçük karaciğer yetmezliği teşhisi konamaz. Farklı derecelerdeki karaciğer yetmezliğinde, gerçek bir bozukluk varsa bu rahatsızlık oluşur. Karaciğer yetmezliği hafif, giderek ağırlaşan ve ağır olarak üç farklı şekilde yaşanabilir. Bunlar sadece ağırlaşarak ilerleme gösterir.

Karaciğer normal olarak kendini yenileyebilir. Sağlıklı bir karaciğerde herhangi bir sebep yüzünden kütlesinin üçte ikisi hasar görse bile, karaciğerin özel hepatosit hücreleri artarak, kısa sürede eski durumuna döner. Karaciğer yetmezliğinde karaciğer sentetik ve metabolik faaliyetlerini normal bir şekilde yerine getiremez. Bunun sebebi fizyolojik, kalıtsal ve çevresel etkilerdir. Bu etkilerin hangisinin etkili olduğu belirlenmelidir.

Hafif karaciğer yetmezliği

Ağır olmayan karaciğer hastalıklarına hafif karaciğer yetmezliği eşlik eder. Bu enfeksiyonlar, ilaçlar ya da gıdalarla alınan zehirli maddelerin etkisiyle oluşur. Sağ karıncık yetmezliğindeki gibi toplardamarda hafif kan göllenmesine, başlangıç aşamasındaki safra tıkanması buna sebep olabilir. Görülen belirtiler çok çeşitlidir. Ancak kişide genel bir hastalık tablosu olur. Hastalarda halsizlik, ruhsal çöküntü, iştahsızlık ve ağızda acılık meydana gelir. Hastaların sindirimi güçleşse de, zayıflama oluşmaz. Bazı kişilerde kabızlık, bazısında ishal oluşabilir. Yemekten sonra uyku bastırması ve kaşıntı oluşabilir.

Hastanın muayenesinde belirgin gaz fazlalığı görülür. Karaciğerde sertlik ve hacim artışı oluşur. Elle üzerine bastırılırsa, hafif bir ağrı olur. Muayene sırasında karaciğerin ele gelmesinin dışında ağrının olması tanı için önemlidir. Çünkü yalnız karaciğerin ele gelmesi olursa, karaciğer sarkmasından ya da göğüs tabanının genişliğinden bahsedilebilir. Tanı için farklı türde cilt belirtileri de önem taşır. Kaşıntı olması safra tuzlarının atılmasındaki bozukluğa bağlanabilir. Ciltte bazen zehirli maddeler yüzünden ürtikere benzer belirtiler oluşur. Belirtilerin arasında en önemlisi idrarda ürobilin yüksekliğinin oluşmasıdır. Kanda bilirubin seviyesinde biraz artış görülür.

Giderek ağırlaşan karaciğer yetmezliği

Bu sorun akut ve kronik karaciğer hastalıklarında oluşur. Siroz ve kronik karaciğer iltihabı gibi hastalıklarda kolayca gelişir. Belirtiler hafif yetmezlikle benzerlik gösterse de, bunda daha şiddetli olur. Hastalarda zayıflama, iştahsızlık ve halsizlik gibi belirtiler belirgindir. Damar genişlemelerinin yıldız halini alması ve hızla artması bu sorunu düşündürür. Hastaların yakınmaları arasında kişilik bozuklukları ve uykusuzluk ta dikkat çekicidir. Bunun dışında sarılık belirtisi olabilir. Hastalığın laboratuvar belirtileri daha şiddetli olur.

Ağır karaciğer yetmezliği

Hastalığın bu evresine geçiş bazen çok ani şekilde gelişim gösterir. Kronik karaciğer hastalığı ile sirozda genellikle yavaş bir süreç işler. Bir takım etkenler süreci hızlandıran etki yapar. Bunların arasında mide ve yemek borusunda oluşan kanamalar, sıkça tekrarlayan enfeksiyon, bağırsakta mayalanma, idrar söktürücü ilaçların kontrolsüzce kullanımı, aşırı protein içeriğine sahip beslenme gibi etkenler sayılabilir. Bu hastalıkta klinik tablo çok çeşitli şekilde gelişebilir.

Karaciğer yetmezliğinde genel tedavi nasıl yapılır?

Karaciğer yetmezliği farklı karaciğer hastalıklarından kaynaklandığından, değişik aşamalarının olması, farklı şekillerde olması nedeniyle, geçerli tek bir tedavi bulunmaz. Her hastanın kendi durumu, kişisel özellikleri ve karaciğer işlevleri değerlendirilip bir tedavi planı yapılır. Fakat önce karaciğer yetmezliğinin nedenleri belirlenerek, buna uygun olarak bir tedavi uygulanmalıdır.

• Genel sağlık önlemleri ve beslenmeye yönelik tedavi: Bu tedavide diyet en önemli etkendir. Hastalar günde vücut ağırlığının her kilosu için 1 gr protein almalı ve 2000-2500 kalori içeriğinde gıda tüketmelidir. Yemekler az ve sık yenmelidir. Yeteri kadar vitamin almalıdır. Özellikle siroz olursa C vitamini, sarılık olursa K vitamini alınmalıdır. Alkolik hastalar yüksek kalori ve protein içeren diyetler uygulamalıdır. Ödemli hastalarda sıvı ve sodyum alımı azaltılarak, buna uygun diyet uygulanmalıdır.
• Karaciğeri koruyan ilaç tedavisi: Çeşitli ilaçlar kullanılsa da, bunların etkinliği henüz tam kanıtlanamamıştır.
• Komplikasyonlar için ilaç tedavisi: Karaciğer yetmezliğinde etkili olan ilaçlar yoktur. Ancak kanamayı dindiren, sıvı toplamayı azaltan ilaçlar faydalıdır.