Karafatma nedir?

Evlerin her köşesinde, apartmanların tavan arasından kalorifer dairelerine, her türlü işyerinin hijyene en çok dikkat edilmesi gereken bölümlerinde karşılaşılan karafatmalar, pek çok insan tarafından hamam böceği olarak zannedilmesine karşın aslında tamamen ayrı bir böcek cinsidir. Bir hamam böceği türü olduğunun düşünülmesine karşın fizyolojik özellikleri ile hamam böceklerinden kalın bir çizgiyle ayrılan karafatmalar, genel olarak bitkisel ürünlerle beslense de hayvansal döküntüleri yine türler de bulunmaktadır. Bazı karafatma türlerinin boyutlar 1 milimetre civarında olduğu için insanlar tarafından fark edilmeleri dahi zor olsa da, 5 santimetreyi bulan boyutlara sahip olan ve bu nedenle de pek çok insanın gördüğünde korkmasına sebep olan türleri de mevcuttur. Ayrıca büyüklük konusunda böcekler dünyasının şampiyonlarından olan “Tenebrionidae” familyasına da ev sahipliği yapan karafatmaların, inanması güç olsa da 30 santime kadar büyüyebilen türleri de bulunmaktadır.

Siyah renkleriyle diğer pek çok böcekten ayrılan karafatmalar, aslında örümceği de andıran bir bacak yapısına sahiptir. Dünya yaşamının pek çok farklı ortamına adapte olan ve yüz binlerce yıldır da ısrarla hayata tutunan bu dayanıklı böcekler, yaşam şartlarının en çetin geçtiği çöl ortamlarında dahi hayatta kalabilmektedir. Koku bıraktıkları için insanlar tarafından hemen fark edilen bu böcekler, koku salgılamayı bir savunma mekanizması olarak kullanır. Dokunulması halinde son derece keskin ve rahatsız edici bir biçimde koku salan karafatmalar, salgıladıkları kimyasalın bileşeni ile kokunun geniş alanlarda dahi etkili olmasına neden olabilmektedir. Tahıl ürünleriyle beslendikleri için tarım arazilerinde toprağın altına girerek bitkilerin kökleriyle beslenebilen bu böcekler ayrıca toprak üzerindeki çürümüş bitki artıklarını da yiyebilir.

Türkçede olduğu gibi dünya dillerinde onlarca farklı isimle anılan karafatmaların Eski Mısır döneminde dahi bilindiğini ve çok çeşitli isimlerle anıldığı bilinmektedir. Mezarlık böceği, ölüm böceği, karaheçce, kara böcek, tıstan, pis kokan, ölümcü gibi onlarca farklı isimle tanınan bu böcekler bilinen hemen her dilde kendine has bir isimle anılmaktadır. Bilim literatüründe neredeyse tüm isimler Latince kökenli olduğundan bu böceklere de Latince “zarar veren” manasına gelen Blaps ismi verilmiştir. Bazı dillerde bıraktığı çok kötü kokuya göre isimlendirilen karafatmalar, bazı dillerde siyah ve parlak dış görünümleri, bazı lisanlarda ise tarım arazilerinde dadandıkları ekin türüne göre adlandırılmıştır. Koruma hareketi olarak adeta şahlanan ve arka ayakları üzerine kalkarak karşısındaki rakibine göz dağı veren karafatma, tehdidin devam etmesi halinde arka bölümünden bilinen kötü kokuya sebep olan özel bir kimyasal karışımı salgılamaktadır.