Karakol Cemiyeti nedir?
Milli mücadele döneminin ilk milli örgütü Kara Vasıf Bey tarafından kurulmuş olan İttihatçı yapıdaki Karakol Cemiyeti’dir. Karakol Cemiyeti’dir Kocaeli Yarımadası’nda bulunan Rum çetelerine karşı silahlı teşkilat oluşturmuş ve bölgeyi kontrol altında tutmaya çalışmıştır. Gebze ve civarındaki teşkilatın başına Yahya Kaptan’ı getirilmiştirr. Sivas kongresin bütün bölgesel milli cemiyetlerin Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilmesine karar verilmiştir. Karakol Cemiyeti de bu kararı görünüşte kabul etmiş olarak görünse de örgütünü muhafaza ederek bağımsız davranmaya çalışmıştır.
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adına yürütme görevini üstnemiş olan Heyet-i Temsiliye’nin başkanı Mustafa Kemal Paşa Yahya Kaptan ile beraber Gebze ve Kartal teşkilatını Heyet-i Temsiliye’ye bağlamak isteyince Karakol Cemiyeti buna direnmiş ve artık kendi nüfuzundan çıkmış olan Yahya Kaptan’ı bölgeden uzaklaştırmaya çalışmıştır. Yahya Kaptan İstanbul’dan gönderilmiş olan hükümet güçleri tarafından 9 Ocak 1920 tarihinde Tavşancıl’da katledilmiştir.
Kocaeli Yarımadası’nda Karakol Cemiyeti ile Heyet-i Temsiliye’nin başkanı Mustafa Kemal Paşa arasındaki rekabet 16 Mart 1920 tarihinde gerçekleştirilen İstanbul’un resmen işgal edilmesine kadar devam etmiştir.
Karakol Cemiyeti’nin kurucusu Kara Vasıf Bey tarafından kaleme alınan “Teşkilat-ı Umumiye Nizamnamesi”nin birinci maddesi kuruluşun amacını “Karakol Cemiyeti, milletin vahdeti, hürriyet ve hakimiyet-i mutlakasını ve vatanın siyasi, coğrafi ve iktisadi tamami ve istiklalini temine çalışmak” olarak açıklanmıştır.
Teşkilat-ı Umumiye Nizamnamesi’ne göre Cemiyet’in faaliyetleri sekiz bölümde toplanmaktaydı:
1. Siyaset-i umumiye istihbarat, umur-u hariciye,
2. Propaganda ve Karakol şubelerinin tesisi ve teşkilatı,
3. Milli ordu ve muharebe çeteleri teşkilatı, seferberlik ve harekat-ı harbiyye,
4. Kuvve-i umumiye, esliha, mühimmat, malzeme tedarik ve ihzarı,
5. Umur-u maliye ve hesabiye,
6. Nakliyat ve sevkiyat,
7. Muhabere, muvasala,
8. Muamelat-ı zatiye, mahakim ve umur-u cezaiye
Nizamnameye göre Karakol Cemiyeti’nin üyelerinin isimleri ve sayıları gizli tutulacak, Cemiyetin devlet daireleri, yabancılar, resmi makamlar, basın, siyasi partiler, kulüpler ve diğer şahıslarla olan ilişkileri ise seçilecek beş delege ve onların son derece gizli bir şekilde seçeceği ekipler tarafından temin edilecekti.
Karakol Cemiyeti’nin Teşkilat-ı Umumiye Talimatname”sinde ayrıca silahlı grupların nasıl oluşturulacağı ve bunların faaliyetlerine dair ayrıntılı açıklamalar bulunmaktadır. Karakol Cemiyeti Anadolu’daki direnişin tam anlamı ile şekillenmesiyle birlikte İstanbul-Anadolu arasında insan, malzeme ve bilgi akışı için deniz yolunun yanında güvenli bir karayolu güzergahı oluşturmak için “menzil teşkilatı” kurulmasına karar vermiştir.
Karakol Cemiyeti’nin Kocaeli Yarımadası’nda en etkili olduğu yer Gebze’ydi. Bu dönemde Gebze’de kuvvetli bir İttihatçı yapılanmanın oluştuğu görülmektedir. Kaymakam Ferit Bey, Müftü Hüseyin Hüsnü, Jandarma Kumandanı Nail Bey, Kadı Mithat Efendi, hükümet tabibi Fahrettin, Hakim Nihat, Savcı Nazmi, Mal Müdürü Behram Efendiler gibi hepsi mücadele yanlısı olan İttihatçı kişiler burada bir araya gelmişlerdi.
Bölgede egemen olan Yahya Kaptan aslında son derece iyi niyetli ve vatansever biriydi. Ancak yeteri donanıma sahip olan biri değildi. Yahya Kaptan’ın adamları dirayetli değildi ve her an yoldan çıkmaya hazırlardı. Nitekim 9 Kasım 1919 tarihli ve İzmit’te Birinci Fırka Kumandanı Rüştü Bey tarafından Sivas’a gönderilmiş olan bir telgrafta Yahya Kaptan’ın adamları için “haşerat” tabiri kullanılmaktaydı.
Yahya Kaptan ciddiye alınmayacak bir kuvvete sahip olsaydı belki sorunsuzca bölgeden çekilebilirdi. Ancak elinin altında çok fazla sayıda adam bulunuyordu ve Mustafa Kemal Paşa da İstanbul’a oldukça yakın Gebze’de doğrudan doğruya emrinde olan böyle bir kuvveti dağıtmak niyetinde değildi. Ancak daha sonra Erzurum ve Sivas Kongreleri’nin kararlarını uygulamak için seçilen Heyet-i Temsiliye’nin emri üzerine bu cemiyeitn faaliyetlerine son verilmiştir.