Karbon döngüsü nedir?

Tüm evrende en çok bulunan 6. element olan Karbon, yıldızların yakıt olarak kullandığı Hidrojenin “termonükleer” yanmasıyla oluşan bir elementtir. Günümüzde insanoğlunun yaşamını sürdürmesinde kritik derecede rol oynayan Karbon elementinin olmaması halinde insanın da var olamayacağını söylemek mümkündür. Dünyamızın yerkabuğunun yaklaşık olarak %0,2’sini, atmosferimizin ise %0,5’ini oluşturan Karbon; elmas, odunkömürü, grafit, madenkömürü ve kokkömürü gibi maddelerin de temel bileşenidir. Bu denli önemli bir görevi üstlenen karbonun  gerek jeolojik gerekse de fiziksel ve kimyasal işlemlerle dolaşımı ise “karbon döngüsü” olarak adlandırılır. Atmosferimizden yeryüzüne, yeraltı oluşumlarından okyanuslara sürekli döngüsel bir hareket içinde olan karbon, birçok farklı süreç sonunda yaşamın oluşmasını sağlar. Zira aralarında insanın da bulunduğu tüm canlıların dokuları, karbon atomları tarafından meydana getirilen moleküller sayesinde oluşmaktadır. Bu sebepten ötürü canlıların vücutlarında bulunan Karbon da bu karbon döngüsüne dahil olmaktadır.

Doğada milyonlarca farklı türler ve yüz milyarlarca farklı bireyle var olan tüm canlıların dokularında Karbon atomları bulunur. Bu canlıların ölümü ile bedenleri de dünya yaşamının vazgeçilmezleri olan “ayrıştırıcı organizmalar ve çözücü kimyasallar” sayesinde karbon döngüsüne dahil olur. Bedenin ayrışmasıyla birlikte dokulardaki Karbon atomları da toprağa, havaya ve okyanuslara karışır. Bu süreç dünya hayatında yüz milyonlarca yıldır devam eden ve karbon atomunun sürekli olarak döngüsel bir hareketlilik içinde olduğu bir sistemdir. Zira şuanda bu yazıyı okuyan tüm bireylerin vücudunu meydana getiren dokularda Karbon atomu bulunmakta ve bu Karbon atomları da yüz binlerce yıldır doğanın pek çok farklı yerinde kullanılmaktadır. Her insanın vücudundaki Karbon atomları, kendisinden önce belki de binlerce yıl önce yaşamış olan diğer canlıların ve insanların bedenlerindeki Karbon atomlarıdır.

Ünlü astronom Carl Sagan’ın da dediği gibi; “her insan aslında bir yıldız çocuğudur”. Çünkü bedenlerimizi meydana getiren en önemli yapı taşlarından biri olan ve atomaltı dünyanın vazgeçilmezlerinden olan Karbon, milyarca yıl öncesinde evrenin “simyacıları” olan yıldızlarda pişmiş ve bu yıldızların patlamasıyla dünyamıza ulaşmıştır. Fotosentez gibi doğada canlı hayatının devamlılığı açısından kritik öneme sahip olan bir bitki faaliyeti de Karbon sayesinde gerçekleşmektedir. Doğada bulunan Karbonun oldukça büyük bir bölümü “Karbondioksit” şeklinde bulunmakta ve Karbondioksit de bitkilerin fotosentez işlemi için ihtiyacı olan Karbonun temel kaynağını oluşturmaktadır. Oksijen ve birçok farklı “organik bileşenin” üretilmesini sağlayan yeşil yapraklı bitkiler, havadaki Karbondioksiti kullanarak fotosentez faaliyetlerini gerçekleştirir. Zaten insanlar da dahil olmak üzere bitkilerle beslenen tüm canlıların vücudundaki karbon atomları da, büyük oranda bitkilerin fotosentez esnasında kullandığı Karbonun tüketilmesiyle vücuda alınmaktadır.