Karbonat nedir?

Karbonik asidin anyonu ve tuzunu tanımlamak için organik kimyada kullanılan bir tabir olan karbonat, soda ismiyle de bilinmektedir. Halk arasında soda dendiğinde akla yanlış bir biçimde maden suları gelse de, doğal mineraller içeren maden suyu ile soda birbirinden tamamen farklı maddelerdir. Zira soda, Karbon dioksit basıncında eriyen bir sudur ve insanlar tarafından bu su beğenilerek içilmektedir. 18. yüzyılda İngiliz bir kimyager olan Joseph Priestley tarafından keşfedilen soda, daha sonraki yıllarda birçok farklı içeceğin üretiminde kullanılmıştır. Ülkemizde Cumhuriyetin ilk yıllarında doğal maden sularının Karbon dioksit ile işlenmesi ve bu ürünlere de “doğal maden suyu sodası” denmesi, halkın maden suyu ile sodanın eşanlamlı terimler olduğunu zannetmesine sebep olmuştur. Oysa ki; soda yani karbonat, doğal maden suyu ile ilgisiz bir maddedir.

Kimyasal formülü “NaHCO3″ olan Sodyum bikarbonat manasına gelen soda, sodyum tuzlarından olan bir bileşiktir. Antiasit özelliğine sahip olan soda suda çözünebilmekte ve içilmesi halinde mide asidinin pH seviyesinin azalmasını sağlayabilmektedir. Karbonat bu özelliğiyle hamur yaparken kabartma tozu olarak da kullanılır. Bu bağlamda incelendiğinde karbonat, soda ve kabartma tozu olarak üç farklı terim varmış gibi görünmektedir. Karbonat, Karbonik asit tuz ve anyonu iken kabartma tozu, sodyum bikarbonat ve soda aynı manaya gelen üç terimdir. Sodyum tuzlarından biri olan sodyum bikarbonatın soda ve kabartma tozu gibi isimlerle anılması, bahsi geçtiği üzere maden sularının işlenmesi ile birlikte birçok insan tüm bu maddelerin birbirinden farklı şeyler olduğunu zannetmektedir. Beyaz renkli, katı haldeki bir kristal tozu olan soda (sodyum bikarbonat, kabartma tozu), Sodyum karbonat ile benzer alkali bir tada sahiptir.

Kimya biliminde karbonat terimi sodyum bileşiği yani sodyum bikarbonat için kullanılabildiği gibi, bir kalsiyum bileşiği olan ve kireç taşı olarak da adlandırılan Kalsiyum karbonat için de kullanılmaktadır. Kireç taşı yani Kalsiyum karbonat teriminin kullanılması ise bazı insanların karbonat tabirinin anlamı konusunda daha da fazla kafa karışıklığı yaşamasına sebep olmaktadır. Kimya biliminde tuzlara, sulandırılmış mineral asit etkisi veren Karbon dioksit gazı verilmekte ve bu sayede de tuzun içindeki karbonat miktarı ölçülebilmektedir. Bu uygulamalar esnasında bilim insanları sodanın hoş bir tada sahip olduğunu keşfetmiştir. Özellikle ABD’de neredeyse tüm gazlı içeceklere genel olarak soda denmektedir.