Kardeş kıskançlığının nedenleri ve çözüm önerileri nelerdir?

Tek çocuklu ailelerde en büyük problemlerden biri yeni bir ferdin katılması sonucu kardeşte meydana gelen kıskançlık hissinin ortaya çıkmasıdır. Bu his çocukta daha anne karnında iken başlamasından dolayı çocuğa nasıl davranacaklarını ve bu durumu nasıl izale edeceklerini bilemezler. Onun için birçok anne ve babanın zihninde oluşan birkaç suale cevap vermeye çalışacağız. Bu sorulardan birkaçı olan kıskançlık hissi çocukta neden oluyor? Çocuğun hangi durumlarda ve davranışlarında kardeşini kıskandığı nereden anlayacağız? Bu kıskançlık durumu karşısında ebeveynler çocuğa nasıl davranması gerekir? Gibi sorularla karşı karşıyayız.

Özellikle tek çocuklu ailelerde görülen kıskançlık duygusu annenin yeni çocuğa hamile olması ile birlikte başlar. Yapılan araştırmalara göre çocukların ortalama olarak 3 ile 8 yaş arasındaki dönemde aileye yeni bir ferdin katılacağını duyan çocuklarda bu hissin daha yoğun bir şekilde yaşandığı tespit edilmiştir. Bunun sebebi ise olarak gösterilen şey, çocuklarda bu yaşlar arsında akli melekeleri daha inkişaf etmediği için aklıyla değil ve duyguları ile hareket etmeleri sebebiyle böyle davrandıklarıdır.
Evde ki tek çocuk yada yaşça küçük olan çocuk için aileye yeni bir kardeşin katılacağı düşüncesi, çocukta farklı hislerin doğmasına sebep olur.  Bu düşüncelerin başında anne ve babası tarafından daha az sevileceği hissinin doğması, aile bireylerinden gelen ilginin kendisine karşı azalacağı veya yok olacağı düşüncesi, oyuncaklarının kendisinden alınıp yeni gelen veya gelecek olan kardeşe verileceği hissi gibi şeyler aklına gelir. Çocuk bu hisleri yaşarken eğer anne ve baba buna karşı önlem almazsa daha büyük problemler çıkacağı uzmanlar tarafından söylenmektedir. Bu durum çok ilerleyip çözülemeyecek hale gelirse o zaman bir psikologdan yardım almak gerekir.
Çocuklar kardeşlerini kıskandığını farklı biçimde ve şekilde ifade etmektedirler. Bunlardan biri, çocuk kıskançlığını açık bir şekilde gösterir ve bunu lisanıyla anne ve babasına bebeği sevmediğini ve istemediğini söyleyerek gösterir. Bazı durumlarda da kardeşine zarar vermek ister veya annesi bebekle meşgul olduğu zaman ağlayıp-sızlayarak annesinin kardeşiyle ilgilenmesini engellemeye çalışır.
Bazı çocuklarda ise tam tersi bir tepki şeklinde kendini gösterir. Yani kardeşine karşı onu çok sevdiğini göstererek anne ve babasının ilgisini kendine çekmeye çalışarak gösterir. Kardeşine karşı bu şekilde ilgi ve sevgi gösteren çocuklar, yaşadığı doğal kıskançlığı böyle bastırarak yada anne ve babasından korktukları nedeniyle veya tepkilerini çekmemek için bu şekilde davranırlar. Bu sebeple çocuklar da oluşan farklı kıskançlık hissinden dolayı arada kalır.

Bunun neticesinde kardeş kıskançlığı hissi sonucunda çocukta meydana gelen problemler baş gösterir. Bu duruma karşı çocuklarda, bu zamana kadar kazandığı güzel davranışlarda gerileme olması, altını ıslatması, ve daha farklı davranışlarında gerileme olur. Çocuk kaybettiğini sandığı anne ve babanın ilgisini ve sevgisini tekrar kazanabilmek amacıyla, bebeksi davranışlarıyla gösterir. Çocuklarda özellikle 3-8 yaş arasında çok agresif ve saldırgan davranışlar sıklıkla görünür. Hatta annesi ile bebeği beraber bir arada yalnız kalmasını istemediğinden başka yerlere gitmeye razı olmaz.

Çocuklar ruhen nazik ve nazenin olduklarından, yaşadığı bu durumla çoğu zaman baş edemez. O zaman çocukta fiziksel olarak bazı rahatsızlıklar ortaya çıkar. Bu dönemde çok stresli ve sıkıntılı olduğu için kızgınlık, bağırma, ağlama, sızlanma gibi agresif davranışlar sergileyebilir.

Anne ve babalar için evde büyük sıkıntı olan bu durum için çocuğun kardeş kıskançlığı hissine karşı nasıl hareket etmesi ile alakalı, ilk olarak ebeveynler için bilmeleri gereken en önemli şeyin, çocukta oluşan bu kıskançlığı hissinin doğal bir duygu olduğudur. Çocuğu bu durumdan dolayı, yargılamamak, suçlamamak ve cezalandırmamak gerektiği, bebeği kabullenmesini çocuktan beklemenin doğru bir hareket olamadığıdır.

Bunu için anne ve baba öncelikle çocuğa yeni bir kardeşinin olacağı söylenmelidir. Yeni gelen kardeşle beraber evdeki düzen değişeceği için yapılan değişiklikte onu da dahil etmek ve evde fazla değişiklik yapmamak en uygundur.  Çocuğa karşı ilgi sevginin azaltılamaması, bebek dünyaya geldikten öncede sonrada alakadarlık devam ettirilmelidir.

Eğer aile bireyleri kardeş kıskançlığına engel alamayınca fiili hal ve hareketleri, çocuğa karşı kötü davranışlarına karşı aşırı bir şekilde tepki göstermeden yani kızmadan, bağırmadan veya dövmeden çocuğa net fakat sert olmayacak biçimde bir uyarıda bulunması gerekir. Çocuğa bazı şeyler güzel bir şekilde anlatılırsa bazı kötü olabilecek şeylerin önüne geçilebilir. Mesela bebeğin kendi ihtiyaçlarını gideremediği anlatılabilir.

Bu yapılan şeyler neticesinde eğer çocuğun durumu hala daha kötüye gidiyor ise o zaman mutlaka bir Çocuk Psikoloğu ile görüşülmesi gerekir.