Kartografya nedir?

Belirli kurallara göre çizilen ve yeryüzünü ya da yeryüzündeki nesneleri betimlemek için kullanılan kartografya, bir sanat olarak tanımlanabileceği gibi teknik yönü de olduğundan bir bilimle de yakından ilişkilidir. Analog ve sayısal verileme teknikleri kullanılarak kağıt üzerine modelleme yapılması manasına gelen kartografya, değerleme ve yapılandırma açısından oldukça geniş bir alanda bilgi birikim gerektirmektedir. Son derece hassas bir şekilde çizilmesi gereken kartografya türleri; harita, dairesel şekiller ve hatta 3 boyutlu görselleri dahi kapsayabilmektedir. Harita benzeri gösterimlerin yapıldığı ve yeryüzü şekillerinin veya insan yapımı objelerin gösterildiği kartografya, kişinin gördüklerini kağıda aktarmasını sağladığı gibi aynı zamanda görülmeyen ve yalnızca bilgi edinilen yerlerin tasvir edilmesi için de kullanılır. Kişinin hiç görmediği yerleri kağıda sadece edindiği bilgiler doğrultusunda aktarması çok daha zor olduğundan, belirli tekniklere uyulması ve çizimin ya da modellemenin gerçekçi şekilde yapılması gerekir.

Haritaların çoğaltılması ya da benzerlerinin üretilmesi için de kullanılan kartografya teknikleri, beraberinde birçok farklı alanda çalışma yapılmasını da gerektirir. Kartografya; mekana ya da yeryüzü şekillerine ait tüm verilerin toplanması, bu verilerin analiz edilmesi, gerekli olanların belirlenmesi, modelleme yapılması, yorumsuz bir biçimde aktarım yapılması gibi konuları da içermektedir. Coğrafi bilgilerin kartografik bir düzlemede sunulması için ölçekleme konusunda da oldukça hassas davranılması gerektiğinden, harita maksadıyla kullanılacak kartografyaların obje tabanlı bir biçimde hazırlanması gerekir. Katograflar yani kartografik eser üreten kişiler hem birer zanaatkar olarak hem birer teknisyen olarak hem de birer bilim insanı olarak farklı görevler üstlenmektedir. Kartografların gördükleri yerleri birebir ölçekli bir biçimde kartografik esere dönüştürmesi zaten zor bir işken bir de sadece elde edilen veriler doğrultusunda modelleme yapmak daha da zorlu bir uğraş olmaktadır.

Haritalardan elde edilen bilgiler doğrultusunda kartografya hazırlanmasının en büyük avantajlarından biri, haritada betimlenen yeryüzü şekillerinin ya da insan yapılarının diğer bilim dalları tarafından da bir “veri” olarak kullanılmasına imkan sağlamasıdır. İnsanlık tarihinin oldukça eski dönemlerinden beri insanoğlu dünyanın dört bir yanında farklı teknikler kullanarak kartografyalar hazırlamış ve bulunduğu çevrenin ya da çok daha uzak bölgelerin kağıt üzerine aktarılmasını sağlamıştır. Osmanlı Dönemi sürecinde de büyük öneme sahip olan kartografya, devletin topraklarının ve dünyanın diğer bölgelerinin incelenmesine olanak sağlamıştır.