Kawa kimdir?
Eski İran mitolojisinde yer aldığı kabul edilen efsanevi bir kişilik olan Kawa, günümüzde pek çok tarihçi tarafından Kürt mitolojisiyle de ilişkilendirilir. Kürt mitolojisinde “Demirci Kawa” olarak bilinen bu efsanevi kişilik, amansız hükümdar Zahhak’a baş kaldıran bir kahraman olarak anlatılır. Tarih bilimi açısından söylencelerden daha önemli kabul edilen yazılı kaynaklar araştırıldığında Kawa’dan ilk bahsedenin Fars şair Firdevsi olduğu görülür. Yazılı metinleriyle modern tarihçilere oldukça önemli bir kaynak bırakan Fars şair Firdevsi’nin en önemli eseri olan Şehname’de Demirci Kawa’nın hikayesine de yer verilmiştir.
Firdevsi tarafından yazılan Şehname’de geçen hikayenin ana karakteri olan hükümdar Zahhak ya da bilinen diğer adı ile Azhi Dahaka önceki dönemlerde de adından söz edilen ve yarı şeytan olan Eski Babil’in krallarından biri olarak tanınan bir kişidir. Firdevsi kendisinden önceki hikayelerde anlatılan Zahhak karakterini değiştirerek bir Arap kral olarak betimlemiştir. Anlatılan Kürt mitolojisinin önemli eserlerinden biri olan Demirci Kawa, Nevruz Bayramı ile ilişkilendirilen birbirinden farklı hikayelerin gelişmesine de neden olmuştur. Tarihçiler yaptıkları araştırmalar sonucunda Demirci Kawa efsanesinde geçen Kral Zahhak’ın, Asurlu kral Dehak olabileceğini fark etmiştir.
Günümüzden 2 bin 500 yıl kadar önce gerçekleşen bir olayın efsaneleşmesi sonucu ortaya çıktığı düşünülen Demirci Kawa miti, günümüzde Asurlu Kral Dehak’a baş kaldıran demir ustası Kawa ile ilişkilendirilmiştir. Soyunda şeytaniler de bulunduğu için yarı şeytan olarak betimlenen kral Zahhak(Dehak), omuzlarında iki yılan taşıyan ve çok acımasız bir kraldı. Efsanelerde anlatılanlara göre; her gün omuzlarındaki yılanları beslemek için kendi halkından iki kişi seçen zalim kralın, sarayındaki aşçılarına bu iki insanın beyninin pişirtildiğinden bahsedilir. Kurban edilen insanların pişirilen beyinleri Kral Zahhak’a sunulur ve kral da bu pişmiş beyinler ile omuzlarındaki yılanları beslerdi.
Kürt efsanelerinde bu acımasız kralın aynı zamanda baharın gelmesini de engellediğinden bahsedilmektedir. Kralın zalimliğine karşı bir şeyler yapmak isteyen Garmayel ve Armayel adındaki iki kişi gizlice sarayın mutfağına aşçı olarak girer ve o gün gelen iki kişiden birinin kaçmasına yardım eder. Bu iki kişi her gün bir koyun keserek koyun beyni ile insan beynini karıştırmış ve bu şekilde her gün bir kişinin kurtulmasını sağlamıştır. Her gün kaçan bir kişinin Kürtlerin atası olduğunu söyleyen efsaneye göre Demirci Kawa kaçan kişileri eğiterek bir ordu oluşmasını sağlamıştır. Kaçan kişilerin eğitilmesini sağlayan ve daha sonra Kürtlerin ortaya çıkmasını sağladığına inanılan Demirci Kawa bu hikayelerin kahramanı olmuş ve Kürt mitolojisindeki yerini almıştır.