Kayıkçı Kul Mustafa kimdir?

Kayıkçı Kul Mustafa, halk şairleri arasında en çok şöhrete kavuşan ve bu sebeple de en çok tanınan şairlerden birisidir. Gençlik yıllarında oldukça meşhur olan Murat Reis’in önderliğinde Cezayir’de bulunmuştur. Murat Reis’in yanında bulunmasından dolayıdır ki kendisine ”kayıkçı” lakabı verilmiştir. Kendisinin de Cezayir’e ve oradaki deneyimlerine dair manzumeleri bulunmakla beraber, aynı zamanda Murat Reis’i anlatan manzumelerine de ulaşmak mümkündür. Kendisi bir devlet adamı olmakla beraber aynı zamanda değerli bir halk şairidir. Bizler bu yazımızda kendisini devlet adamı sıfatıyla değil, başarılı bir halk şairi kimliğiyle ele alacağız.

Kendisi döneminin sosyal durumuna hiçbir zaman uzak kalmamış olup, Cezayir ve Murat Reis dışında sosyal şartlarla ilgili de pek çok şiir yazmıştır. Özellikle II. Osman ve İran şahı I. Abbas hakkında da çeşitli şiirler yazmıştır. Kendisi şair olmasının yanısıra aynı zamanda Osmanlı ordusunda da görev alan bir asker idi. Zaten halk şairleri genel olarak yalnızca şairlik mesleği ile uğraşmazdı. Büyük çoğunluğu tıpkı Kayıkçı Kul Mustafa gibi orduda görev alırdı. Diğer kalanlar ise zanaatçılıkla uğraşırdı.

Çeşitli edebiyat ve tarih kaynaklarından onun esas şöhretine 17. yüzyılın ilk yarısında ulaştığını öğreniyoruz. Ve kendisi öldükten sonra dahi yazmış olduğu şiirlerle beraber şöhreti de 18. yüzyıla kadar ulaşmış ve kendisi bu asır içerisinde de tanınmıştır. Halk edebiyatı inceliklerine ve unsurlarına son derece dikkat eden şairimiz, en başarılı halk şairlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Dilinde oldukça akıcı ve canlı bir söyleyiş olmakla beraber, aynı zamanda son derece sade ve yalın bir anlatım vardır. Hitap ettiği halk kitlesi ile her zaman iyi anlaşmıştır.

Şiirlerinin shaip olduğu kıymet, edebi açıdan olsa bile hiçbir şairin şiiri ile karşılaştırılamaz. Şiirlerinin çoğu Yeniçeri ocaklarında, Levend kahvehanelerinde ve bozahanelerinde, serhad kalelerinde uzun mu uzun yıllar yaşatılmıştır. ”Genç Osman Hikayesi” adıyla bugün bile Anadolu’nun pek çok yerinde yaşayan bir efsane de, yine onun ismine bağlı olarak tarihi ve edebi kaynaklarda yer almaktadır.