Keban Barajının özellikleri nedir?
Türkiye’nin en önemli baraj göllerinden biri olan Keban Barajı, Elazığ’ın Keban ilçesinde, Fırat Nehri üzerinde bulunmaktadır. Baraj Elazığ’ın 45 km kuzeybatısında, Malatya’nın 65 km kuzeydoğusunda olup, Karasu ve Murat nehrinin birleştiği yerden 10 km daha aşağıda nehrin aktığı en dar boğazlarından birinde inşa edilmiştir. Karasu ile Murat nehirlerinin birleşmeleri ile meydana gelen Fırat nehrinin bu birleşme noktasından itibaren ilk uygun baraj alanıdır.
Fırat Nehri su gücü enerji üretimi bakımından Türkiye’nin en büyük kaynağı durumundadır. Keban Barajı bu amaçla Fırat Nehri üzerinde kurulmakta olan dev barajlar serisinin kilit noktada bulunan ilk ana barajdır.
Yılın muhtelif zamanlarında çok farklı bir akım düzenine sahip olan Fırat Nehri’nden ortalama geçen su miktarı 635 m³/sn.’dir. Kış aylarında ortalama debi 200 ile 300 m³/sn. arasında değişmektedir. Nehrin bir yıl içinde geçirdiği suyun % 70’i kar erime aylarında yani Mart ile Haziran ayları arasında geçmektedir.
Keban Barajı 1965-1975 yılları arasında inşa edilmiş olup elektrik enerjisi üretimi için yapılmış bir barajdır. Beton ağırlık ve kaya dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 16.679.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 210,00 metre, normal su kotunda göl hacmi 31.000,00 hm³ normal su kotunda göl alanı ise 675,00 km²’dir.
Keban Barajı Türkiye’nin Atatürk Barajı’nın gölünden sonra en büyük yapay gölüdür. Doğal göllerle bir arada sıralandığında Van Gölü, Tuz Gölü ve Atatürk Baraj Gölü’nün ardından 4. sırada yer alan Keban Baraj gölünün Murat Nehri Vadisi boyunca uzunluğu 125 km’dir. Genişliği yer yer değişen Keban Baraj gölünde elektrik üretiminin yanında su avcılığı yapılmakta ve balık üretimi de gerçekleştirilmektedir. Gölün etrafında çeşitli eğlence ve mesire yerleri bulunmaktadır. Üzerinden Elazığ’ın Ağın, Tunceli’nin Pertek ve Çemişgezek ilçelerine feribot ile geçiş yapılabilen gölün, iskelelerinde ve Elazığ-Bingöl karayolu üzerindeki sahilinde bölge halkına hizmet veren çok sayıda balık lokantası bulunmaktadır.
Enerji açısından Türkiye’nin ilk dev yatırımlarından olan Keban Barajı inşaatına 1964 yılında başlandı. 1974 yılında Keban Barajı’nin ilk dört ünitesi işletmeye alındı. 1981 yılında diğer 4 ünitede faaliyete geçirilerek baraj tam kapasite ile elektrik üretmeye başladı. Barajın toplam kurulu gücü 1330 Megawatt olup yıllık enerji üretimi 6 Milyar kWh dir. Baraj kurulduğunda Türkiye’de üretilen elektriğin %20 sini tek başına karşılama kapasitesine sahip bulunuyordu Günümüzde ise tüketilen toplam elektriğin % 8’ini karşılamaktadır. Keban Barajı 1950’lerde Hirfanlı Barajı ve Sarıyar Barajı’nda büyük baraj inşaatı ile tecrübesini kazanmış olanTürk mühendisliğinin ortaya koyduğu ilk dev barajdır.
Kamuya ait olan Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)tarafından işletilen Keban Barajı santrali 1.330 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 10. Elazığ’ın ise en büyük enerji santralidir. Tesis ayrıca Türkiye’nin 3. büyük Hidroelektrik Santrali’dir. Keban Barajı ve HES ortalama 5.776.560.080 kilovatsaat elektrik üretimi ile 1.745.184 kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu bütün elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilir.
Keban Barajı iki ayrı baraj tipinden oluşan karma bir barajdır. Kaya dolgu ve beton ağırlıklı olan bu tiplerde birinci esas ana barajı teşkil etmektedir. Barajın üstten uzunluğu 1125.72 metredir.
Keban Barajı Güneydoğu ve Doğu Anadolu’nun gelişmesinde sosyal ve ekonomik gelişmesinde büyük rol oynamaktadır. Endüstri merkezini ve birçok köyün elektriklenmesinde en önemli paya sahiptir. Balıkçılık, nakliyat, eğlence ve dinlenme sahaları oluşturması bakımından hizmetleri milyarlarla ifade ediliyor.
Elazığ Ulu ovanın sulanması için çalışmalar sonuçlandığında tarım alanlarında sulu ziraata geçilerek önemli üretim artışları sağlanacaktır. İlçenin sulama potansiyeline büyük katkısı bulunmaktadır. Barajının sol sahil kısmında meydana gelmiş olan çöküntü sonucunda sızan suların ilçenin doğu kısmında çıktığı yerin halk arasındaki adı Çırçır Şelalesidir. Hafta sonları halkın uğrak yeri haline gelmiştir.