Kentsel dönüşüm nedir?

Son yıllarda ülkemizde özellikle “metropol” olarak isimlendirilen büyük şehirlerde adının giderek daha da sık duyulduğu “kentsel dönüşüm” kavramı, birçok tartışmaya konu olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Kentsel dönüşüm projelerinin amaçları şehir sakinlerinin daha modern ve rahat bir çevrede yaşamasını hedeflese de, tüm bu çevre ve mimari düzenlemeler sonucunda bir takım insanların mağdur duruma düşeceğine dair iddialar kentsel dönüşümle ilgili en çok tartışılan konu başlıklarını oluşturmaktadır. En basit tanımla kentsel dönüşüm; önceden belirlenen bir proje kapsamında bir şehrin tamamındaki ya da belirlenen bir bölümündeki yapıların, organize bir çalışma sonucunda depreme dayanıklı hale getirilmesi ve toprak zeminin çeşitli işlemlerle düzenlenmesi demektir.

Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında yaşanabilecek bir doğal afette yapıların zarar görmesini engellemek hedef alındığından, insanların cam ve mal kaybı yaşamaması gibi muazzam derecede önemli bir görev üstlenilir. Projeler birkaç binanın ve küçük bir alanın zeminin düzenlenmesinden ziyade geniş ölçekli inceleme ve yapılandırma faaliyetlerini içermektedir. Toprak zeminin incelenmesi ve böylece riskli alanların belirlenmesini sağlayan bu çalışmalar, gelecek yıllarda ilgili risk bölgelerine yapılacak yeni yapılar için gereken şartların da belirlenmesini sağlamaktadır. Böylece önceden riskli olarak belirtilen alanlara yapılacak olan yapılar kentsel dönüşüm projelerine uygun olarak yapılmak zorunda olacağından, deprem gibi afetler sebebiyle yaşanacak cam ve mal kayıpları da asgari seviyeye indirgenecektir.

Zemin uygulamaları kadar mevcut yapıların değerlendirilmesiyle de ilgilenen kentsel dönüşüm, olası bir depremde yıkılma ihtimali yüksek olan yapıların dönüşüm sürecine alınmasıyla da ilgilenmektedir. Binaların deprem sonucu yıkılması ile oluşacak can ve mal kaybının boyutlarının belirlenmesi üzerine çalışmalar yapan kentsel dönüşüm projeleri, binaların yıkılması sonucun çevrelerine verecekleri zararların da belirlenmesini ve bu doğrultuda önlemler alınmasını sağlar. Riskli yapıların kullanım dışına çıkarılması ve yerlerine depreme dayanıklı binalar yapılmasını sağlayacak uygulamalar üzerinde çalışan projeler, bu aşamada da tartışma konularının zeminini oluşturmaktadır. Riskli binaların kullanım dışına çıkarılması ile birlikte mal sahiplerinin yeni emlak değerlemeleri sonucunda mağdur duruma düşeceğine dair iddialar, kentsel dönüşüm projelerinin daha da titizlikle yapılması gerektiğini gözler önüne sermektedir.

Toprak zemini ile uyumlu yapıların yapılması ve gerekli yüksekliğin aşılmaması gibi konularda düzenlemeler yapılmasını da kapsayan kentsel dönüşüm, şehir sakinlerinin daha modern bir çevrede ve aynı zamanda daha güvenlikli binalarda yaşamasını hedeflemektedir. Kullanım dışına çıkarılan yapıların ve zeminlerin farklı şekillerde değerlendirilmesi ve yine kent yaşamına artı katacak şekilde düzenlenmesini sağlayacak uygulamalar üzerinde de çalışan kentsel dönüşüm projesi, bu bağlamda kent sakinlerine daha modern sosyal alanlar sunulmasına hizmet etmektedir.