Kilis’in tarihi yerleri nerelerdir?

1-Oylum Höyük
Anadolu, Suriye, Mezopotamya arasındaki büyük bir höyüktür. Stratejik bir konumda bulunan höyük, hemen her dönemde iskan görmüştür. Bakırtaş (Kalkolitik) Çağı’ndan Helenistik Döneme kadar iskan gösteren Oylum Höyükte yapılan kazılar sonunda bölgenin tarihinin yanı sıra Ön Asya’nın da tarihi aydınlanmaktadır.

2-Ravanda Kalesi
Ravanda Kalesi Kilis’in 24 km. kuzeybatısında Polateli ilçesine bağlı Belenözü (Ravandan) Köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır. Afrin Çayı’nın doğusundaki kale yüksek konik bir tepe üzerine kurulmuştur. Kale, dağın sivri tepesi oyularak yapılmıştır. Kaleye ait yapılar zirvedeki düzlükte yer almaktadır. Surlar ve birbirinden farklı uzaklıkta köşeli ve yarım yuvarlak biçimindeki burçlarının bir kısmı günümüzde hala ayaktadır. Kalenin iç kısmının doğusunda merdivenler bulunan iki büyük su sarnıcı vardır. Sarnıçlardan gizli bir yolla Afrin Çayı’na inilebildiği sanılmaktadır. Kuzey bölümünde de saray olduğu tahmin edilen bir yapı kalıntısı vardır. Kalenin giriş kapısı güneydedir.
Kaleye ait kesin bilgiler XI. yüzyıla ve Haçlı Seferleri’ne dayanmaktadır. Ravanda Kalesi, 1097 yılından itibaren adından sıkça söz ettirmiştir.

3-Salih Ağa Kasteli
Tabakhane Mahallesi’nde Tabakhane Camisi yakınındaki kastel, 1855 yılında Salih Ağa adlı bir hayırsever tarafından yaptırılmıştır. Bu kastelin bir ana girişi, iki de yan girişi vardır. Kasteli gösterişli kılan sivri kemerler ayaklara bindirilmiştir. Kastelin önündeki musluğun altında taştan yapılmış bir tekne; ayna taşının da iki yanında maşrapa koymağa yarara birer tane niş (maşrapalık) bulunmaktadır.

4-İpşir Paşa Kasteli
Şehit Sakıp Mahallesi’nde İpşir Paşa Caddesinde bulunmaktadır. 1654 yılında sadrazam Mustafa Paşa (İpşir Paşa) yaptırmıştır. Dikdörtgen planlı olup önü sundurmalı bir kasteldir. İki girişi sivri kemerli olup, kemerler
ayaklar üzerine oturtulmuştur. Kastelin ana girişini sağlayan sivri kemerin tepesinde çevresi zincir biçimli bir motifle süslenmiş bir delik ve bunun her iki yanında bitki desenli motiflerle süslenmiş birer rozet bulunmaktadır. Ana girişin solundaki kemer ise yalındır.
İpşir Paşa Kastelibütün özellikleriyle tipik bir Osmanlı çeşmedir.

5-Fellah Kasteli
1643 yılında Hasan Ağa tarafından yaptırılan kastel, Ebulula Mahallesi’nde Tokatlı Reşit Sokağı ile Mercidabık Caddesi yakınında bulunmaktadır. Dikdörtgen bir planlı olan yapı sundurmalı olup, tek yönlüdür. Yüzeysel bir nişe yerleştirilen musluklar yapının önündedir.

6-Kurdağa Kasteli
1635 yılında Kilis voyvodası Kurdağa tarafından yaptırılmış olan kastel Bölük Mahallesi’nde Kurdağa Caddesi ile Binbaşı Sokağı yöresinde bulunmaktadır. Ön yüzü düzgün kesme taş, arka tarafı moloz taşlarla örülmüştür. Kastelin önünde sivri kemerli derin bir niş ile sivri kemerli iki niş daha vardır.

7-Nemika Kasteli
1911 yılında Abuş Hanım adlı bir hayırseverin, kızı Nemika Hanım için yaptırdığı bu kastel Deveciler Mahallesi Adnan Menderes Parkı köşesinde bulunmaktadır.

8-Eski Hamam
Emir Kasım oğlu Emir Canbolad tarafından yaptırılan hamam, Meşhetlik Mahallesi Eski Hamam Sokağı’nda bulunmaktadır.
Soğukluk, ılıklık, sıcaklık bölmeleri ayni eksen üzerinde olan bu hamamda sadece soğukluk bölümü düzgün, kesme sarı taştan; diğer bölümleri ise, sarı ve siyah renkli taştan yapılmıştır.
Hamamın girişi sağlayan taç kapı ve düz atkılı üç pencere oldukça dikkat çekicidir. Kapının atkı taşı zıvanalı taşlarla örülmüştür. Buranın üstünde üste sıralanmış; sülüs karakterli yazıyla yazılmış bir yazıt , taştan yapılmış düz bir silme ve bir alınlık bulunmaktadır.

9-Hoca Hamamı
1545’te Kanuni Sultan Süleyman döneminde Canbolat bey tarafından yaptırılan hamam Aşıt Mahallesinde bulunmaktadır. Kare planlı, büyük kubbelidir. Orta mekan biri büyük beş kubbeyle, eyvanlar beşik tonozla örtülüdür. Köşelerde kubbeyle örtülü hal hücreleri bulunmaktadır.

10-Paşa hamamı
XVI.Yüzyılda Canboladoğulları’nın kahyası Hasan Bey yaptırmıştır. Tekke Mahallesi Sabah Pazarı yöresinde bulunan Paşa Hamamı dikdörtgen planlıdır. Sivri kemerli derin bir niş içindeki cümle kapısı çok görkemlidir.

11-Tuğlu Hamamı (Yeni Paşa Hamamı, Daltaban Paşa Hamamı)
Daltaban oğlu Mehmet Paşa tarafından 1785 yılında yaptırılan hamam Şeyhler Mahallesi Efeler Sokak’ta bulunmaktadır.