Kiraz nasıl yetiştirilir?
Kirazın gen merkezinin tespiti için yapılan araştırmalar, bu merkezlerin Transkafkasya, Küçük Asya civarı ve İran olduğu belirlenmiştir. Bilhassa yabani kiraz olarak nitelendirilen kirazların yoğun bir şekilde olarak bulunduğu Hazar denizi ile Karadeniz arasındaki bölgenin kirazın gerçek anavatanı olduğu kabul edilmektedir. Memleketimizde daha çok Kuzey Anadolu Dağları ile Doğu Toroslar’da yabani kiraz tiplerine bol miktarda rastlanmaktadır.
Dünyada oldukça geniş bir alanda yayılmış beraber ticari üretimi bazı ülkelerde fazladır. Türkiye, A.B.D, İtalya, Almanya, Fransa, ve Avrupa’nın bir bölümü önemli üretici ülkelerdir. Ülkemizde mevcut iklim özelliklerine bağlı olarak Amerika’dan sonra, ikinci sırada yer almaktadır. Miktar olarak ikinci sırada bulunan ülkemiz ancak kalite bakımından düşük sıralarda seyretmektedir.
Bazı yönlendirmeler neticesinde son dönemlerde kiraz yetiştiriciliği rağbet görmeye başlamıştır. Özellikle , Afyon Sultandağı, Akşehir, Konya Ereğli, Isparta Uluborlu, Konya Hadim, İzmir Kemalpaşa, Manisa Salihli, Denizli Honaz, kaliteli kirazların yetiştirildiği en önde gelen bölgelerdir.
Kiraz yetiştiriciliğinde bahçe kurulurken büyük hatalar yapıldığı gözlemlenmiştir. Bir tek kiraz çeşidi ile bahçe kurulması, özellikle derin dikim verim ve ağaç sağlığını çok etkilemektedir. Kiraz bahçesinin ilk kuruluş çalışması yapılırken hem iyi bir planlama yapılmalıdır hem de ilk yıllarda gerekli kültürel önlemler alınmalıdır. Tek bir çeşit ile bahçe kurulduğu takdirde yetersiz döllenme olur. İstenilen döllenme düzeyi sağlanmayınca da istenilen verim alınamaz. 4-5 çeşit kiraz türünün aynı bahçede yetiştirilmesi önerilir. Bu açıdan bahçenin kurulması aşaması çok önemlidir.
Kiraz bahçesinin kurulması esnasında doğru çeşitlerin seçilmesi gerekir. Tozlayıcı kiraz çeşitlerinin bulunması önem arz etmektedir. Bazı kirazlar kendi kendine dölleme yapma özelliğine sahip değillerdir. Dölleyici kiraz çeşidi mevcut değilse ortalama 100 çiçekten ancak 3-4 tanesi kiraza dönüşmektedir. Yaklaşık olarak% 25-40 arası verim yeterlidir. İyi b,ilinen bir dölleyici çeşit seçilmelidir. Dölleyici çeşidin bir ekonomik değeri olmalıdır.
İlkbahar donlarından en çok etkilenen meyvedir. Bu sebeple meyilli ve yamaç yerlerde kiraz yetiştirmek daha doğrudur. Seçilen yerlerin rüzgara açık olmamasına dikkat edilmelidir. Kiraz bir ılıman iklim meyvesidir. Ne yükse sıcaklıklarını ne de kışın dondurucu soğuklarını sever. Su sorununun olmadığı yerlerde yetiştirilmesi kaliteyi artırır. Tomurcuk döneminde sıcaklıkların uzun süre sıfırın altında seyretmesi tomurcukları öldürür.
Kiraz yetiştiriciliğinde yağışın toplam da ne kadar yağdığından çok hangi dönemlerde yağdığı önemlidir. Çünkü kalite unsurlarının daha çok geliştiği dönem ülkemiz genelinde yağışsız bir dönemdir. Çiçeklenme ve hasat döneminde yağışlar kiraza zarar verir. Verimi ve kaliteyi düşürür.
Kirazın ne tür toprakta yetiştirildiği de önemlidir. Özellikle ırmak,çay ve dere kenarlarındaki alüvyal topraklar ile, dağ ve tepelerde bulunan yamaçların eteklerindeki yumuşak ve derin topraklar kiraz yetiştirmeye son derece uygundur.
işlemlerin daha kolay ve rahat yapılabilmesi, ağaçların bol güneşten ve topraktan eşit şekilde yararlanması amacıyla, ağaçlar belli bir düzende ve sıra ile dikilirler. Dikim şekli iyi planlanmalı ve uygulanmalıdır.
Dikim esnasında tahta kullanılmalıdır. Fidanın kökünde bulunan söküm yaraları sağlam yerlerine kadar kesilip temizlenmelidir. Saçak köklerinin uzun bölümleri kesilerek kısaltılır. Aşı yapılacak yere kadar tahta konmalıdır. Toprak ile kapatıldıktan sonra çiğneyip sıkıştırmak gerekir. Can suyu vererek canlanmasını sağlamalıyız.
Toprağın havalandırılması, yabancı ot mücadelesi, gübrelerin toprağa karıştırılması, nemin muhafaza edilmesi, kış yağışlarının faydasını artırmak, sulamadan sonra kaymak tabakasını kırmak, bazı zararlılarla mücadeleye yardımcı olmak kiraz yetiştirilirken dikkat edilmesi gereken önemli hususlardır.
Ayrıca, doğru zamanda budama yapmak, hastalıklarla mücadele etmek gerekmektedir.