KML hastalığı nedir?
Lösemi hastalığı bir tür kanserdir. KML 4 ana lösemi türünden birisidir. KML bir tek kök hücredeki değişiklik ile başlamaktadır. Çocukluk çağı ve erişkin dönemde görülebilmesine rağmen, KML daha çok erişkin yaş hastalığıdır.
Hastalığın nedenleri şunlardır: İlk olarak anormal bir kromozom oluşur; İnsan hücrelerinde 23 çift kromozom vardır. Bu kromozomlarda vücuttaki hücreleri kontrol eden DNA bulunur. KML hastalarında, kan hücrelerindeki kromozomların parçaları birbirleriyle yer değiştirmektedir. Kromozom 9 ve 22 birbirleriyle parça değiştirerek, ekstra uzun 9 ve ekstra kısa 22 kromozomu meydana getirir. Ekstra kısa 22 kromozomuna Philadelphia (Ph) kromozomu adı verilmektedir. KML hastalarının %90 kadarında, kan hücrelerinde bu kromozom bulunmaktadır. Daha sonra anormal kromozom yeni bir gen oluşturur; Philadelphia (Ph) kromozomu Bcr-Abl adı verilen yeni bir gen oluşturur. Bu gen üzerinde anormal kan hücrelerine, tirozin kinaz denilen proteinden fazla üretme emrini veren bilgiler bulunmaktadır. Tirozin kinaz, belirli kan hücrelerini kontrolsüz çoğaltarak, kanserin ilerlemesine sebep olmaktadır. Ve son olarak yeni gen çok sayıda hastalıklı kan hücresi oluşturur; Kan hücreleri kemik iliğinden köken almaktadır. Kemik iliği fonksiyonları normal olduğu dönemlerde kan kök hücresi üretilir.Bu kök hücre daha sonra farklılaşarak kırmızı kürelere (eritrosit), beyaz kürelere (lökosit) ve kan pulcuklarına (trombosit) dönüşmektedir.
KML’de ise bu süreç sağlıklı bir şekilde yürümez. Bcr-Abl geni ile meydana gelen tirozin kinaz çok sayıda beyaz küre oluşmasına sebep olmaktadır. Bu hücrelerin çoğunda Philadelphia (Ph) kromozomu vardır. Hastalıklı beyaz hücreler, normal hücreler gibi yaşayıp işlev sürelerini tamamlamazlar. Çok sayıda oluşmuş olan hastalıklı hücre, kemik iliğini doldurarak normal hücrelerin çalışmasına engel olur.
KML’nin risk faktörleri ise şunlardır:
1. İleri yaş,
2. Erkek cinsiyet,
3. Radyasyona maruziyet ya da radyasyon tedavisi görmüş olmak,
KML’de görülmüş olan gen bozukluğu yeni nesillere aktarılamaz. Herhangi birisinden size KML bulaşma ihtimali yoktur. Ancak, radyasyon tedavisi gören kişilerin çoğunda KML gelişme göstermez. Tıbbi amaçlar ile yapılan görüntülemelerde kullanılan radyasyon miktarı son derece düşüktür. Kullanılan bu dozlarla, artmış KML risk ilişkisi bulunmamaktadır.
KML hastalarının bir kısmında, tanı sırasında belirgin bir bulgu olmayabilir. Rutin muayene ya da başka bir klinik durum araştırılırken farkedilebilir.
KML’ye ilişkin belirti ve bulguları şöyle sıralayabiliriz:
1. Yorgunluk,
2. Soluk bir cilt rengi,
3. Gece terlemeleri,
4. Kilo kaybı,
5. Günlük işleri yaparken oluşabilecek nefes darlığı,
6. Ortamdaki ısı artışlarına tahammülsüzlük,
7. Sık enfeksiyonlar,
8. Kanama eğiliminde artış
9. İştah kaybı,
10. Batın üst sol kısmında gerilme hissi
görülebilir.
KML tanısı konulabilmesi için yapılacak ilk iş hastanın ayrıntılı bir öyküsünün alınması ve fizik muayenesinin yapılmasıdır. Bu alanda uzman bir hekimin (hematolog) isteyeceği laboratuar testleri tanı konulma aşamasındaki ikinci önemli adımdır.
Doktor tarafından yapılacak olan ilk testler kan sayımı ve periferik yayma olacaktır. KML hastalarında yapılan kan sayımında genel olarak kırmızı kürelerde azalma (kansızlık) olabilir. Beyaz küre sayıları ise normalden yüksek veya anormal olarak yükselmiş olabilir. Kan pulcukları ise normalden azalmış veya fazla olarak bulunabilir.
KML’ye dair bazı bulgular, kan örneklerinde gösterilemeyebilir. Kemik iliğinden alınacak olan küçük bir örnekleme, tanı koymak için yardımcı olabilir. Kemik iliği aspirasyon ve biopsisi kısa süren bir girişimdir. Karyotipleme denilen kromozom haritası çıkartılarak, KML hücrelerindeki Philadelphia (Ph) kromozomu gösterilebilir. Ayrıca, FISH testi ile standart karyogenetik inceleme ile saptanamayan Philadelphia (Ph) kromozomu bulunabilir.
Kronik fazdaki KML’de tedavi ile genel olarak kan hücreleri normal düzeylere gelir. Dalak normal boyutlarda olur. Pek çok hastada enfeksiyon ya da olağandışı kanamalar görülmez.
Tedaviye genellikle İmatinib etken maddeli Gleevec (Glivec) ade verilen ilaçla başlanır. Bu ilaç kronik faz KML hastalığını kontrol altında tutar. Alışılagelmiş doza yanıt vermeyen hastalarda doz arttırımı gerekebilir.
İmatinib her KML hastasında etkili olmayabilir. Bazı durumlarda, imatinib kesilerek yerine başka bir ilaç başlanması gerekebilir. İmatinib’e karşı direnci olan hastalar için, etken maddeleri Dasatinib ve Nilotinib olan FDA onaylı iki yeni ilaç daha bulunmaktadır.
Kök hücre nakli, bazı KML hastaları için, son derece önemli bir tedavi yoludur. Allojenik kök hücre nakli, KML için alternatifsiz bir tedavi yöntemidir. Bu tedavide hastalıklı kemik iliğinin yerine yenisinin konulması sağlanır.