KOAH hastalığı nasıl oluşur?

Kronik obstrüktif akciğer rahatsızlığı amfizem ve kronik bronşitle birlikte gelişen, ilerleyici özellikte ve geri dönüşümü olmayan hava akımı kısıtlaması ile karakterize olan bir rahatsızlıktır. Bu hastalık kısaca KOAH olarak tanımlanmaktadır. Hava akımı kısıtlaması bazı durumlarda kısmen geri dönüşümlü ve solunum yollarının aşırı duyarlılığıyla gelişir. Hastaların kronik bronşit veya amfizem hastası olmasında, KOAH varlığından bahsedebilmek için hava akımı kısıtlanması gerekmektedir. Bu hastalıkta zararlı maddelerin ve gazların uzun süre solunması yüzünden akciğerlerdeki anormal yanıtın neden olduğu ilerleyici hava yolu daralması nedeniyle hava akımının kısıtlanması oluşur. Bu hastalık daha çok ilerlemiş yaşta olan kişilerde görülür. Yaş ilerledikçe hastalığa bağlı olarak ölüm oranı yükselir. Erkekler kadınlara göre KOAH açısından daha fazla risk taşır.

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) özelliği nedir?

Bu hastalıkta kronik bronşit ve amfizem genelde bir arada olur.

Kronik bronşit: Bu hastalık iki yıl süreyle devam eden, en az üç ay devam eden ve diğer solunum hastalıklarına bağlanmayan balgam ve öksürükle karakterize olur. Solunum yollarında olan salgı yapan bezlerin sayısı ve hacmindeki artıştan gelişen salgı miktarı olur. Bu solunum yollarında duvar kalınlaşmasına sebep olacak bir sorundur. Bu olduğunda solunum yollarında tıkanma olur.

Amfizem: Alveol adındaki hava keselerin duvarlarındaki yıkımla oluşur. Hava boşluklarında anormal ve kalıcı derecede genişlemeyle akciğer esnekliğinin yok olur. Sonuçta küçük hava yollarında tıkanma oluşur.

Kronik obstrüktif akciğer hastalığına sebep olan etkenler nedir?

• Tütün: Hastalığın gelişmesinde en çok etkili olan sigara alışkanlığıdır. Sigara içen kişilerde KOAH gelişimi daha fazladır. Kronik bronşitte sigara içen kişilerde 6 kat daha fazladır. Amfizem oluşumu da sigara içen kişilerde daha şiddetli seyreder.
• Hava kirliliği: Hava kirliliğine olan endüstri bölgelerinde yaşayan kişilerde kronik bronşit ve amfizem daha sık olur. Bu KOAH gelişiminde bir rol oynar.
• Mesleksel faktörler: Sürekli işinde gaz, duman, toz gibi maddelerle iç içe olan kişilerde KOAH gelişimi daha fazladır. Genellikle madenlerde, ağaç sanayi, otomotiv, metal işleri, inşaat ve boya ve yem sanayi gibi sektörlerde risk yüksektir. Bu etkiler bir arada olduğunda birbirlerinin etkilerini daha fazla yükseltirler.
• Sosyo ekonomik şartlar: Hijyenik koşulların olmadığı evlerde veya bölgelerde oturan kişilerde KOAH gelişimi yüksektir. Eğitim düzeyi de KOAH gelişiminde etkilidir.
• Solunum yolu enfeksiyonları: Çocuklukta geçirilen solunum yolu enfeksiyonları ileri yaşlarda oluşan KOAH riskine zemin hazırlar. Buna diğer etkenlerde eşlik ettiğinde risk oranı artar.
• Genetik etkenler: Amfizem gelişmesini sağlayan alfa 1 antitripsin eksikliği genetik bir sorundur. Bu kişilerde oranın belirgin şekilde azalması sonucunda 30-40 yaşında amfizem gelişebilir. Bu kişiler için çevresel etkiler olmasa da genç yaşlarda amfizem gelişebilir.
• Diğer faktörler: Akciğerde yıkım, sekel oluşumuna neden olan hastalıklar amfizem nedeni olabilir. Astım bronşit hastalığı da uzun dönemde amfizem sebebi olur.

Kronik obstrüktif akciğer hastalığının belirtileri nedir?

KOAH hastalığında belirgin öksürük ve balgam çıkarma vardır. Bunlarda şiddet arttıkça nefes darlığı ve hışıltılı solunum gelişir. İlk başta öksürük hafif, sabahları balgam atmakla birlikte rahatlama görülür. Şiddetlenmesinden sonra ataklar daha şiddetli olur. Atakların dışında balgam az atılır. Hastalık şiddetlenince balgam koyulaşır ve miktarında artış olur. Bazıları daha fazla balgam çıkarken, bazı hastalar balgamı çıkaramadığından şikâyet eder. Öksürük nöbetleri sırasında solunum yollarında kılcal damarlarda yırtıklar olacağından, balgamda çizgi gibi kan görülür. Hastalarda önce egzersizle artan nefes darlığı çekerken, ilerleyen dönemde dinlenmede bile nefes darlığı çekilir. Ataklar sırasında hışıltılı solunum gelişir. İlerlemede oksijen azlığından ellerde, ayaklarda ve yüzde morarma oluşabilir. Bu durumda hastalarda kalp yetersizliği olabilir.

Hastaların muayenesinde göğüs çapında artma ve fıçı görünüm tespit edilir. Boyundaki yardımcı solunum kaslarının belirgin hale gelir. Nefes alma ve vermede ronküs adında anormal sesler işitilir. Hafif olgularda sadece derin nefes alışverişi olur. Morarmalarda rahatsızlığın şiddeti belli olur. Uzun sürecek hastalıklarda parmak uçlarında çomaklaşma gelişir.

Kronik obstrüktif akciğer hastalığının tedavisi nasıl olur?

Uygulanan tedavide hastaların şikayetlerinin azaltılması, rahatlamalarını sağlama ve yaşam kalitelerini arttırmak, solunum zorluğunu engellemek, ilerlemenin durdurulması ve komplikasyonların önlenmesiyle tedavi sağlanır. Hastalar tedavide sigarayı kesinlikle bırakmalıdır. Solunum yolunu açacak ilaçlar ve oksijen kullanılıp hastalar rahatlatılmaya çalışılır. Kalp yetmezliği gelişimi varsa, buna uygun tedavi uygulanır.